سیاسی
نقش ترکيه در افغانستان و آنچه هند بايد به خاطر داشته باشد
با شروع دور جديدي از اصطکاک جئوپوليتيک در مرزهاي شمال غربي هند، دهلي بايد با تعدادي از بازيگران جديد که نقشي براي خود در منطقه ترسيم کرده‌اند، دست‌وپنجه نرم کند. ترکيه، قطر و چين به راحتي به ذهن خطور مي‌کنند. در حالي که هر سه کشور به بازيگران مهمي در افغانستان پسا-امريکا تبديل شده‌اند، امروز تمرکز ما روي بلندپروازي‌هاي منطقه‌يي ترکيه و پيامد‌هاي آن براي هند است.
انقره براي گرفتن مسووليت ميدان‌هوايي کابل در حال مذاکره با ايالات متحده است که براي حضور جهان در افغانستان حياتي است. ترکيه مدتي است که ميدان‌هوايي کابل را اداره مي‌کند، اما انجام اين کار پس از خروج ايالات متحده طاقت‌فرسا خواهد شد.
اگرچه با نگاهي وسيع‌تر، ترکيه بازيگر جديدي در شمال غرب هند نيست. انقره و کابل به تازه‌گي صدمين سالگرد برقراري روابط ديپلماتيک شان را جشن گرفتند. در جريان اين قرن، ترکيه در يک حوزه گسترده در افغانستان مشارکت داشته است.
ترکيه در حالي که پس از سرنگوني طالبان در اخير 2001 به ماموريت نظامي ناتو در افغانستان پيوست، اما از هرگونه نقش جنگي اجتناب و خود را از قدرت‌هاي غربي متمايز کرد.
روابط خوب ترکيه با افغانستان و پاکستان نيز زمينه را براي انقره فراهم کرده تا خود را به عنوان ميانجي‌گر بين همسايه‌گان درگير در جنوب آسيا نشان دهد. کنفرانس «قلب آسيا»ي ترکيه يا روند استانبول محرک اصلي ديپلماتيک براي مصالحه در افغانستان طي چند سال گذشته بوده است. حسن‌نيت گسترده ترکيه در افغانستان اکنون براي ايالات متحده در مديريت برخي عناصر پسا-خروج مفيد واقع شده است. در مقابل، ترکيه نيز سهم خود را از غرب طلب خواهد کرد.
نقش رو‌به‌رشد ترکيه در افغانستان مرحله دشوارتري را در روابط بين دهلي و انقره باز کرده است. مخالفت هند با اتحاد و همسويي ترکيه، منعکس‌کننده جهت‌گيري‌هاي واگراي بين‌المللي دهلي و انقره پس از جنگ جهاني دوم است. تعميق روابط نظامي و امنيتي دوجانبه ترکيه و پاکستان نيز ديدگاه مثبت دهلي را نسبت به انقره دشوار ساخته است.
ترکيه به فعال‌ترين حامي بين‌المللي پاکستان در مسأله کشمير تبديل شده است. در پاکستان، عمران خان نخست وزير پاکستان از بلندپروازي اردوغان براي گرفتن رهبري جهان اسلام از عربستان سعودي پشتيباني کرده است.
ترکيه که در عصر عثماني‌ها ميزبان خلافت بود، در ميان مسلمانان جنوب آسيا پژواک معنوي طبيعي داشت. با از بين رفتن خلافت در 1924، غرب‌زده‌گي ترکيه تحت حکومت اتاترک از اهميت مذهبي‌اش کاست. سياست‌هاي اسلام‌گرايانه اردوغان نيز براي به دست آوردن اين برتري است.
ترکيه از دهه 1950 به اين‌سو عضو سازمان پيمان اتلانتيک شمالي بوده است؛ اما امروز اگر ترکيه منافع خود را تأمين کند، از ترک کردن سياست‌هاي ناتو دريغ نمي‌کند. ترکيه ياد گرفته است تا بدون به خطر انداختن «خودمختاري استراتيژيکش»، از اين ايتلاف استفاده ببرد. اگر ترس از اتحاد جماهير شوروي، ترکيه را به سمت ناتو سوق داد، روسيه ضعيف فضا را براي همکاري اردوغان و همچنين رقابت با مسکو باز کرد. انقره با سرپيچي از ناتو، موشک‌هاي
اس-400 روسيه را خريداري مي‌کند در حالي که برتري مسکو را در قفقاز به چالش مي‌کشد.
ترکيه اولين کشور با اکثريت مسلمان بود که روابط کامل ديپلماتيک با اسراييل برقرار کرد. اردوغان اکنون بدون قطع روابط با تل‌ابيب، جهان عرب و اسلام را عليه اسراييل بسيج مي‌کند. خشم اردوغان از اسراييل به اين خاطر است که خود را نسبت به رقباي عربش به عنوان قهرمان بهتر فلسطين نشان دهد. با اين حال، منتقدين با توجه به آسيب‌پذيري‌هاي اقتصـــــــادي ترکيه در داخل کشور و واکنش‌هـــاي فزاينده منطقــــه‌يي از چندين کشور از جمله فرانسه، يونان، مصر، عربستان سعودي، امارات و هند، دوام ماجراجويي اردوغان را زير سوال مي‌برند.
بسياري از رهبران عــــرب سياست‌هاي اردوغان را که يادآور امپرياليـــــزم عثماني است، رد مي‌کنند. آن‌ها از حمايت اردوغان از گروه‌هايي مانند اخوان‌المسلمين که به دنبال سرنگوني دولت‌هاي ميانه‌رو در خاورميانه هستند، دل خوشي ندارند. کارهاي زيادي وجود دارد که هند مي‌تواند براي توسعه نقش‌اش در جهان عرب انجام دهد.
دهلي از رياکاري اردوغان در مورد حقوق اقليت‌ها آگاه است. اردوغان ضمن تلاش براي مطرح کردن خود در کشمير، فعالانه حقوق اقليت کرد را در خانه پايمال و با آن‌ها در مرز سوريه و عراق مقابله مي‌کند.
براي دهلي نو، درس‌هاي بيشتري نسبت به بلندپروازي‌هاي منطقه‌يي اردوغان وجود دارد. اول، سياليت جديد در جئوپولتيک همسوي گسترده هند نسبت به غرب. دوم، با تضعيف شدن تأثير قدرت‌هاي بزرگ، ماموريت قدرت‌هاي منطقه در حال رشد است. سوم، ايدئولوژي ديني مانند عقايد سکولارتر، پوششي براي دستيابي به قدرت است.
سرانجام ، اردوغان با اجتناب از تخريب روابط، تقابل خود را با قدرت‌هاي بزرگ به دقت تلفيق کرده است. براي اردوغان، انتخاب بين سياه و سفيد وجود ندارد. اين امر خود راهنماي خوبي براي روابط هند با ترکيه بايد باشد. دهلي بايد به شدت مواضع ترکيه را در جاهايي که بايد به چالش بکشد، از فرصت‌هاي ايجاد شده کينه‌توزي‌هاي منطقه‌يي عليه ماجراجويي‌هاي اردوغان استفاده کند و در عين حال براي تعامل دوجانبه وسيع‌تر با انقره آماده شود.
اندين اکسپرس/ برگردان به فارسي دري/ ديد
