تخليه بگرام؛ پايان اشغال به نفع افراط

چند مقام نظامی امریکایی به رسانه گفته اند که پس از نزدیک به ۲۰ سال، همه سربازان امریکایی و دیگر نیروهای ناتو از پایگاه هوایی بگرام در شمال کابل تخلیه شده‌اند.

وزارت دفاع افغانستان نیز اعلام کرده که پایگاه بگرام به گونه رسمی به این نهاد سپرده شده است. فواد امان، معاون سخن‌گوی وزارت دفاع نوشته است: “نیروهای امریکایی و قوای ایتلاف از این پایگاه به گونه‌ی کامل بیرون شدند و‌ پس از این نیروهای اردوی ملی افغانستان از این پایگاه در راستای مبارزه با تروریزم استفاده خواهند کرد.”

این پایگاه بزرگ‌ترین مقر نیروهای امریکایی در افغانستان بود و در اوج حضور آن‌ها تا ۱۰۰ هزار سرباز امریکایی را در خود جای داده بود.

ذبیح‌الله مجاهد، سخن‌گوی طالبان از خبر خروج نیروهای امریکایی و ناتو از پایگاه بگرام استقبال کرده و گفته است که “این هم به نفع این کشورهاست و هم به نفع افغان‌ها.”

دیگر مهم نیست که آخرین پایگاه نظامی امریکا در افغانستان چه زمانی تخلیه می‌شود یا آخرین نظامی امریکایی کی خاک افغانستان را ترک خواهد کرد. اشغال عملاً پایان یافته است؛ زیرا بگرام که یک نماد بود اکنون دیگر نیست.

تخلیه بگرام به معنای آن است که امریکا دیگر رفته است. در این میان، اگرچه پایگاه نظامی بگرام به نیروهای امنیتی افغان سپرده شده و این از نظر وزارت دفاع، یک امتیاز محسوب می‌شود، اما برای کسانی که ناظر وضعیت امنیتی جاری اند، چشم انداز این رخداد، تیره و تار است، زیرا به همان میزان که نیروها و مقام‌های امنیتی دولت افغانستان، به بگرام به مثابه پایگاه راهبردی نگاه می‌کنند، گروه طالبان هم آن را طعمه ای استراتیژيک می‌دانند که به هر طریق ممکن باید به آن دست پیدا کنند.

شاید در هفته‌های آینده، شاهد گسترش دامنه خشونت به اطراف پایگاه هوایی بگرام هم باشیم، پایگاهی که حتا در زمان سلطه مستقیم و انحصاری امریکا هم هر از گاه، آماج حمله‌های راکتی یا تهاجمی طالبان و تروریست‌ها قرار می‌گرفت.

طالبان می‌دانند که اگر بگرام را سقوط دهند، از یکسو پیروزی بزرگ خود بر امریکا را به لحاظ نمادین، تثبیت می‌کنند و از سوی دیگر، فروپاشی قدرت و مقاومت نظامی دولت افغانستان را کلید خواهند زد.

موضوع دیگر این است که در شرایط کنونی، آیا نیروهای ارتش، توان و آماده‌گی لازم برای حفاظت از پایگاه بگرام و استفاده از ظرفیت‌های عظیم این شهر بزرگ نظامی برای سرکوب طالبان را دارند یا خیر.

در این زمینه، تردیدهای جدی وجود دارد و هیچ‌کس نمی‌داند که وزارت دفاع افغانستان چه برنامه ای برای امروز و آینده بگرام دارد. کارشناسان مسایل امنیتی می‌گویند شاید واگذاری این پایگاه به نیروهای دفاعی و امنیتی، پیش از آن‌که به آن‌ها کمک کرده باشد، چالشی بر چالش‌های شان بیافزاید، زیرا حفاظت از این پایگاه در برابر موج حملات قابل پیش بینی طالبان، خود درد سری تازه به حساب می‌آید و نیاز به مدیریت، برنامه ریزی، هزینه، نیرو و امکانات دارد.

بنابراین، تخلیه پایگاه بگرام اگر از یک‌سو به معنای پایان نمادین اشغال ۲۰ ساله افغانستان توسط نیروهای امریکایی و متحدان آن‌ها است، از جانب دیگر، به افراط گرایان، تروریست‌ها، براندازان و البته نیروهای فاسد درون نظام کمک می‌کند تا سیر سقوط را تسریع بخشند و برای اشغال این پایگاه استراتژيک، برنامه ریزی عملیاتی کنند.

تخلیه این پایگاه در عین حال، پیامدهای وضعی دیگری برای هزاران نفری خواهد داشت که از این رهگذر، امنیت و معیشت شان تأمین می‌شد؛ چه افرادی که مستقیماً در این پایگاه مشغول به کار بودند و چه خانواده ها و مردمی که در مناطق پیرامون این پایگاه زنده‌گی می‌کردند و در سایه آن از امنیت نسبی برخوردار بودند. این امتیازات از این پس وجود نخواهد داشت، زیرا گروه طالبان، برای عملیات نظامی ضد این پایگاه، در میان مردم و مناطق اطراف، هسته گذاری خواهند کرد و با وقوع هر درگیری، مثل همیشه، غیر نظامیان بی گناه، قربانیان اصلی خواهند بود.

افزون بر این، هم خروج قوای خارجی و هم ناامنی، فقر و بیکاری در میان ساکنان این منطقه، دامن خواهد زد، موضوعی که به خودی خود، زمینه ساز نفوذ و سربازگیری افراط گرایان از میان جوانان فقیر و سرخورده و بی آینده خواهد شد.

علی موسوی/ جمهور