سیاسی
آيا پاکستان مسوول شکست امريکا در افغانستان است؟
عمران خان، نخست‌وزير پاکستان گفته‌است که امريکا در جنگ افغانستان ناکام مانده‌است، «اما آنان (امريکايي‌ها) پاکستان را به دليل اين شکست سرزنش مي‌کنند». او افزوده‌است که پاکستان هرگز به دنبال «عمق استراتيژيک» در افغانستان نيست. او اين اظهارات را به تازه‌گي در صحن پارلمان پاکستان بيان کرده‌است.
نخست‌وزير پاکستان گفته‌است که پاکستان اقدامات زيادي مطابق خواسته‌هاي امريکا در مبارزه با تروريزم انجام داده، «اما طرف مقابل هرگز فداکاري‌هاي ما را به رسميت نشناخت.»
او افزوده‌است: «آنان (امريکايي‌ها) هرگز قدردان اقدامات پاکستان و همکاري در مبارزه با تروريزم نبودند، بنابراين جاي هيچ بحثي مبني بر ارائه پايگاه نظامي براي امريکايي‌ها در خاک پاکستان، وجود ندارد.»
او گفته‌است پاکستان متعهد به همکاري براي صلح است، اما هرگز در هيچ منازعه‌اي شريک امريکايي‌ها نخواهد بود.
اين بخشي از کارزار بزرگ پاکستان براي مقابله با تصميم امريکا براي ايجاد پايگاه نظامي در خاک آن کشور به منظور زير نظر داشتن طالبان و مبارزه با تروريزم است. از ابتدا هم قابل انتظار بود که پاکستان اجازه ايجاد پايگاه نظامي براي امريکا در قلمرو حاکميتي خود را ندهد، زيرا حمايت از طالبان و اعطاي اجازه ايجاد پايگاه نظامي به امريکا با هم تنافر دارد و پاکستان هرگز چنين اقدامي نمي کند.
اين موضوع اما ابعاد عميق تر ديگري نيز دارد. يکي از مهم ترين مسايل، نقش پاکستان در شکست امريکا در افغانستان است.
پاکستاني‌ها هيچ‌گاه سلطه امريکا بر افغانستان را برنمي‌تابند، زيرا امريکا حامي دولت مرکزي کابل است که از نظر پاکستان بايد سرنگون شود. از سوي ديگر، تا زمان حضور امريکا در افغانستان يا هر کشور ديگري در همسايه‌گي آن، پاکستان قادر به استقرار يک حکومت دست نشانده خود از طريق به پيروزي رساندن مزدوران جنگي خويش در افغانستان نخواهد بود.
بنابراين، بسيار واضح است که پاکستان، مسوول شکست امريکا در افغانستان بوده و بدون نقش محوري اسلام آباد، پيش بيني نمي‌شد که امريکا به ساده‌گي افغانستان را به کام طالبان واگذارد و آن را ترک کند.
بديهي است که در اين زمينه، عوامل مهم ديگري هم دخيل است، اما هيچ‌يک از اين عوامل نمي‌تواند مانع از ديده شدن نقش مرکزي رژيم اسلام آباد در حمايت از طالبان و تروريزم براي شکست دادن امريکا در افغانستان شود.
اکنون که امريکا در حال ترک افغانستان است، پاکستان هم در «جشن پيروزي» طالبان شريک و سهيم است. در چنين شرايطي، نابخردانه است اگر انتظار داشته باشيم که عمران خان يا هر مقام سياسي و نظامي تصميم گيرنده در پاکستان، به امريکا مجوز ايجاد پايگاه نظامي در خاک آن کشور را بدهد و به اين ترتيب، کمک کند تا جشن پيروزي طالبان و حاميانش ناتمام بماند.
اين‌که عمران خان گفته، پاکستان مي‌تواند به صلح کمک کند، اما هرگز بخشي از جنگ امريکا در منطقه نخواهد بود، واقعيتي است که سهم پاکستان از حضور آن کشور در ايتلاف نظامي به رهبري امريکا براي مقابله با تروريزم را نشان مي‌دهد. علي‌رغم تاکيدهاي نخست وزير عمران خان درباره قرباني‌هاي پاکستاني در مبارزه با تروريزم، واقعيت اين است که اسلام آباد هرگز عضو مؤثر، متعهد و مسوول در اين ايتلاف نبوده و هيچ‌گاه آن‌گونه که بايسته بوده و انتظار مي‌رفته با تروريزم مقابله نکرده است، بلکه خود بخشي از شبکه ترور و مصداق بارز تروريزم دولتي بوده است.
البته امريکا هم با علم به اين نقش منفي و غير سازنده پاکستان، همواره به آن کشور نگاه استراتيژيک داشته و به مثابه شريک کليدي با آن تعامل داشته است. در مقابل اما با دولت افغانستان به رغم امضاي پيمان‌هاي راهبردي، هيچ‌گاه صادق نبوده و حتا به تعهدات مکتوب و بسيار ابتدايي‌اش نيز پايبند نمانده است.
به هر حال، روند خروج نيروهاي امريکايي طي روزهاي آينده تکميل مي‌شود و پاکستان بزرگ‌ترين برنده شکست ايالات متحده و ناتو در افغانستان خواهد بود.
عبدالمتين فرهمند/ جمهور
