نشست مسکو در حالی دایر شد که گفت و گو های دوحه به بن بست رسید و جوبایدن رییس جمهوری امریکا توافقنامۀ دوحه را مورد بازنگری قرار داد. هرچند مقام های امریکایی تا هنوز نتایج بررسی های شان را در مورد این توافقنامه اعلان نکرده اند واما از لحن مقام های امریکایی فهمیده می شود که شاید خروج نیرو های امریکایی از افغانستان اندکی به تعویق افتد. هرچند از نشست مسکو به حیث بدیل دوحه ذکر نشده است و اما این نشست از نشست‌های مهم منطقه‌یی دربارۀ افغانستان بوده است. نشست مسکو در واقع چارچوب گفت و گو ها در ترکیه را فراهم می سازد و نتیجۀ نشست مسکو تأثیر مستقیم بر نشست ترکیه دارد. مردم افغانستان که خسته از جنگ اند و به گونۀ بی صبرآن منتظر نتایج نشست های مسکو و ترکیه هستند. این دو نشست دراصل جادۀ ناهموار نشست جهانی در مورد افغانستان را کلید می زنند و از این رو نقش سرنوشت ساز را دارا اند. وزارت خارجه افغانستان در یک خبرنامه از تلاش‌ها و حمایت “صادقانه” کشورهای همسایه و منطقه در راستای تأمین صلح در افغانستان، استقبال کرد و بر اهمیت ادامۀ این تلاش ها و همکاری ها، تاکید نمود.
نشست مسکو با میزبانی روسیه و با سخنرانی، سرگی لاوروف، وزیر خارجۀ این کشورآغاز شد. لاوروف، از نتایج مذاکرات صلح در دوحه ناخشنودی کرد و آن را بدون نتیجه خواند. وی با تاکید به این که در توافق صلح افغانستان باید منافع تمامی طرف‌ها گنجانیده شود و از سوی خود رهبری شود. وی هرگونه مداخلۀ خارجی در امور افغانستان را رد کرد. وی گفت که اوضاع امنیتی در افغانستان در حال بدترشدن است و ابراز نگرانی کرد که شاید به‌گونۀ سنتی در فصل‌های بهار و تابستان درگیری‌ها شدت گیرند. وی ابراز نگرانی کرد که در کنار این، عناصری چون داعش برای تقویت مواضع شان از اوضاع کنونی استفاده می‌کنند. وی تلاش های دیپلوماتیک را یگانه راه برای پایان جنگ افغانستان خواند و تاکید کرد که کشور هایی مانند روسیه در همکاری با نیروهای درون افغانستان شرایط برای مذاکره و رفتن به پیش را فراهم سازند.
در نشست مسکو هیأت ۱۲ نفری جمهوری اسلامی افغانستان چون؛ میررحمان رحمانی، رییس مجلس نماینده‌گان، حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین، مارشال عبدالرشید دوستم، گلبدین حکمتیار، محمدکریم خلیلی، سیدسعادت منصور نادری، وزیر دولت در امور صلح، محمدمعصوم استانکزی، و متین بیگ، ، احمدنادر نادری، حبیبه سرابی، اعضای هیأت مذاکره‌کنندۀ جمهوری اسلامی و محمدعلم ایزدیار، معاون مجلس سنا به ریاست داکتر عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحۀ ملی اشتراک کردند. داکتر عبدالله در نشست مسکو به برقراری آتش بس فوری تاکید کرد و خواهان تسریع روند صلح شد تا خشونت ها در افغانستان پایان یابند. وی پیش از نشست گفته بود که آنان به دنبال یک تبادل نظر موفق با هیأت طالبان و روسیه اند، زیرا به گفتۀ او نشست مسکو دربارۀ راه‌های تقویت گفت وگوها میان افغانان در دوحه، کاهش خشونت و پایان دادن به درگیری‌ها در افغانستان، برگزار می‌شود.
ملاعبدالغنی برادر، در نشست مسکو گفت، امارت اسلامی ویژه‌گی‌هایی دارد که جلو تجزیه افغانستان را می‌گیرد، امنیت را تأمین می‌کند و برای مبارزه با فساد و مواد مخدر مبارزه می‌کند. گلبدین حکمتیار که جدا از هیأت جمهوری اسلامی افغانستان به مسکو رفته بود در حاشیه نشست مسکو با ملا عبدالغنی برادر دیدار داشت. این نشست برای یک روز در نظر گرفته شده بود واما یک روزدیگر تمدید یافت. در نشست روز دوم طرف های درگیر جنگ افغانستان باهم صحبت کردند تا راهی برای عبور از بن بست کنونی پیدا شود. در این نشست نماینده‌گان کشورهای امریکا، پاکستان و روسیه نیز شرکت داشتند. زلمی خلیل‌زاد، فرستادۀ ویژۀ این کشور برای صلح افغانستان در نشست مسکو شرکت کرد. وی هدف از اشتراک خود درنشست مسکو را بخشی از تلاش های مداوم برای تشویق روند مهم صلح افغانستان عنوان کرد. وی افزود که این نشست تمام تلاش‌های بین‌المللی دیگر را برای حمایت از روند صلح افغانستان، تکمیل می‌کند.
آنچه مایۀ شگفتی است، این که هند و ایران در نشست مسکو حضور نداشتند. حضور این دو کشور در همچو کنفرانس ها بخاطر اهمیت نقش آنها در حوادث افغانستان لازمی است. از این رو عدم حضور آنها پرسش برانگیز است و تبعات آن را در داخل افغانستان می توان درک کرد. سقوط دادن هلیکوپتر به وسیلۀ افراد علی پور و اعتراف او مبنی بر قبول مسوولیت سقوط آن نشان دهندۀ دست شبکه های خارجی به ویژه ایران در پشت این حادثه است.
گفتنی است که همزمان با نشست مسکو، نشست دیگری زیر نام نشست ترویکای توسعه یافته با میزبانی مسکو روز پنج شنبه ۲۸ حوت در پایتخت روسیه برگزار شد. در این نشست، نماینده‌گان امریکا، روسیه، چین و پاکستان به عنوان عضو گروه ترویکای توسعه‌یافته و نماینده‌گان قطر، ترکیه، دولت افغانستان و گروه طالبان به عنوان مهمانان ویژه و افتخاری حضور داشتند. این نشست طی اعلامیه ای از تمام طرف‌ها خواست که گفت‌وگوها را به هدف رسیدن به توافق پایدار و عادلانه و استقرار صلح و جلوگیری از ادامه و تشدید خشونت‌ها سرعت ببخشند. در این اعلامیه تاکید شده است که ترویکای توسعه‌یافته مخالف بازگشت «امارت اسلامی» در افغانستان است. شرکت‌کننده‌گان نشست همچنان از روند مذاکرات دوحه حمایت و از تلاش‌های سازمان ملل متحد استقبال کردند؛ اما طالبان بر امارت اسلامی تاکید کرده و اعلامیۀ ترویکا را خلاف اصول خوانده و خواستار تحقق توافقنامۀ دوحه شدند. طالبان مدعی شدند که تمام مردم افغانستان حکومت اسلامی می خواهند؛ اما نگفت که چگونه حکومتی، اگر حکومتی را که آنان در مدت زمامروایی خود بر مردم افغانستان تحمیل کردند، آن را حکومت اسلامی می خوانند، بهتر است که از آن به عنوان یک حکومت نه، بلکه به عنوان یک زندان برای مردم مسلمان افغانستان تفسیر کرد. رییس ارتش پاکستان نیز خواهان عملی شدن توافقنامۀ دوحه شد. این سخنان رییس ارتش پاکستان نمایانگر بازی دوگانۀ پاکستان است که از یک طرف نمایندۀ پاکستان در نشست ترویکا امارت اسلامی را رد می کند و از سویی هم رییس ارتش آن خواهان توافقنامۀ دوحه شده است. دلیلش آشکار است؛ زیرا توافقنامۀ دوحه تحت مدیریت نظامیان پاکستان انجام شده و منافع این کشور درآن در نظرگرفته شده است.
منابع آگاه از پشت صحنه نشست مسکو، گفتند که گروه طالبان با طرح امریکا برای صلح افغانستان مخالفت کرده است. این گروه خواستار کنار گذاشتن حکومت برای گفت‌وگو بر سر آینده افغانستان شده است. طالبان پیشنهاد کرده اند که گفت‌وگوها باید بین طرف‌های اصلی جنگ و سران اقوام افغانستان برگزار شود و این گروه به نماینده‌گی از جامعه پشتون در این نوع گفت‌وگو شرکت می‌کند. نماینده‌گان طالبان گفته‌اند که اشرف غنی نمی‌تواند از جامعه پشتون نماینده‌گی کند. از سویی هم این گروه گفته است تا زمانی که دولت جدید روی کار نیاید، تن به آتش‌بس نمی‌دهد. چنان که ملابرادر این موضوع را در سخنرانی خود یادآور شد.
اعضای نشست ترویکای توسعه‌یافته بر افزایش نقش سازمان ملل در گفت‌وگوهای صلح افغانستان تاکید کردند و خواستند تا مدیریت نشست ترکیه درباره صلح افغانستان را سازمان ملل برعهده بگیرد. این در حالی است که منشی عمومی سازمان ملل به تازه‌گی جان آرنو را نماینده شخصی خود در امور صلح افغانستان تعیین کرده است. او که سال‌های طولانی در افغانستان کار کرده است، قرار است طرح پیاده کردن نیروهای حافظ صلح در افغانستان را پس از ماه می آماده کند. این موضوع در نشست نماینده‌گان امریکا، روسیه، چین و پاکستان با جدیت مطرح شده است. نماینده پاکستان در نشست مسکو با طرح برگزاری انتخابات زودهنگام مخالفت کرده است. نماینده این کشور گفته است که به جای انتخابات زودهنگام، باید لویه جرگه اضطراری برگزار شود. رییس دولت موقت هم با رای اعضای این جرگه برگزیده شود. هرچند گروه طالبان درباره این پیشنهاد پاکستان چیزی نگفته است؛ اما معلوم است که پاکستان حرف نخست را می گوید وطالبان را به دنبال آن می کشاند، زیرا پاکستان جنگ و صلح طالبان را مدیریت می کند.
نماینده پاکستان وعده سپرد که در صورت توافق روی این طرح در نشست ترکیه، کشورش آماده اعزام نیرو در نقش صلح به افغانستان است. آلمان نیز قصد افزایش نیرو در افغانستان دارد که هدف آن مشارکت در عملیات حفظ صلح عنوان شده است. ترکیه هم از طرف‌داران پیاده کردن نیروهای حافظ صلح در افغانستان با شرط موافقت طرف‌ها در نشست پیش رو است. در همین حال شبکۀ ام بی سی از به تعویق افتادن خروج نیرو های امریکایی از افغانستان تا شش ماه دیگرخبر داد و در این گزارش خروج پیش از توافق صلح خطرناک خوانده شده است. از این رو بایدن از سوی همکاران خود ترغیب شده تا خروج نیرو ها را به تعویق افگند؛ اما هنوز هم گزینۀ خروج بر سر میز بایدن قرار دارد. این در حالی است که حضور بیست سالۀ امریکا در افغانستان خونین و بدون نتیجه خوانده شده است. در صورتی که امریکا سیاست های ضد هراس افگنی خود را در پیوند به پاکستان تغییر ندهد و مراکز تروریستی در این کشور از بین نرود. در این صورت حضور امریکا در افغانستان خونین تر از گذشته خواهد بود. امریکا پس از یازدهم سپتمبر در ۸۰ کشور جهان جنگ ضد هراس افگنی را به راه افگنده که در این عملیات ها بیش از ۸۰۰ تن کشته شده اند. با تاسف که تروریزم در این مدت فربه تر شد و گروه های تروریستی بیش از هر زمانی نیرومند شدند. گروه های تروریستی در جهان چنان نیرومند شده اند که مبارزۀ امریکا با تروریزم به شدت زیر پرسش رفته است و حتا اتهاماتی بر امریکا وارد است که این حالت را برخاسته از سیاست های دو پهلوی این کشور در پیوند به گروه های تروریستی و حامیان آنان تلقی کرده اند.
بحران جنگ و صلح افغانستان به دشوارترین نقطه خود رسیده است. با توجه به نتایج و چشم‌انداز نشست‌های مسکو و انقره، امریکا تلاش دارد تا با گزینش راه حل سیاسی مبنی بر تشکیل «دولت انتقالی صلح» و یا دولت ایتلافی طالبان را یک‌جا با حکومت و احزاب مخالف این گروه در قدرت سهیم سازد. آیا طرح جدید می‌تواند بر جنگ چهل‌ساله به ویژه بحران دو دهه پسین نقطه پایان بگذارد؟ اما از انعطاف ناپذیری های طالبان و تاکید آنان بر حکومت اسلامی و از سویی هم موجودیت اختلاف در صفوف جمهوریت نشان می دهد که طرح جدید هم به نتیجه نخواهد رسید و با این حالت نشست های استانبول که یک مقام ترکیه نشست استانبول را فراتر از توافقنامۀ دوحه خوانده است و نشست جهانی پیرامون صلح افغانستان به نتیجۀ مطلوبی نخواهد رسید.
هرگاه طالبان بر موضع کنونی شان در پیوند به مخالفت با طرح امریکا و از سویی هم تشکیل حکومت جدید و گفت و گو با سران اقوام افغانستان و نفی رئیس جمهور غنی در این گفت و گو ها و تاکید آنان بر امارت اسلامی تغییر ندهند و به افکار عامۀ مردم افغانستان و فشار جهانی تن ندهند. در این صورت نه تنها نشست های مسکو و استانبول و حتا نشست جهانی پیرامون حل معضل موجود افغانستان به نتیجۀ مطلوب نخواهد رسید. در این صورت صلح افغانستان در هاله یی از ابهام قرار خواهد داشت و بن بست کنونی برطرف نخواهد شد. دیده شود که جهان خسته از جنگ افغانستان چه گزینه هایی برای مهار کردن طالبان در دست خواهند داشت. آیا قدرت و نفوذ آن را دارند که از طریق کشور های حامی طالبان فشار برآنان را افزایش بدهند و تا آنان وادار به انعطاف پذیری و نرمش شوند. یا این که جهان خسته از جنگ افغانستان پس از برگزاری نشست های بدون نتیجۀ مسکو و استانبول و نشست جهانی پیرامون صلح افغانستان، بر خود اتمام حجت کرده و افغانستان را به حال خود رها خواهند کرد. تنها انعطاف ناپذیری و لجاجت ها و تمامیت خواهی های طالبان نیست که حوصلۀ کشور های جهان را نسبت به افغانستان به سر رسانده است؛ بلکه بدتر از آن اختلاف در میان جبهۀ جمهوریت و موجودیت فساد در قلدری و غارت در داخل کشور بدتر از آن جهان را نسبت به مردم افغانستان مایوس گردانیده است.
