دفتر نماینده‌گی سازمان ملل در افغانستان-یوناما، در تازه‌ترین گزارش خود در مورد تلفات ملکی، طالبان را مسوول 46 درصد تلفات معرفی کرده است.
شورای امنیت ملی افغانستان در پیوند به گزارش اخیر یوناما گفته که طالبان عامل بیش از 46 درصد تلفات ملکی در کشور می‌باشند. معنای حرف شورای امنیت این است که یوناما در گزارش اخیر، در میان عاملین تلفات فیصدی کمتری را به طالبان نسبت داده است.
طالبان گزارش یوناما را غیر واقعی خوانده و مدعی شده که در گزارش یوناما آمار واقعی تلفات ملکی و عوامل اصلی تلفات به دقت معرفی نشده و به گفته طالبان در این گزارش یوناما برخورد سیاسی کرده است. البته بنا به ادعای طالبان یوناما این گزارش را براساس معلومات دریافت شده از سوی حکومت افغانستان تهیه کرده و نتیجه‌گیری گزارش نیز به نفع حکومت افغانستان است.
در واقع گزارش اخیر یوناما هم از سوی طالبان انتقاد شده و هم از سوی حکومت افغانستان. بنابراین این‌پرسش به‌وجود می‌آید که در نهایت گزارش به نفع کدام طرف است. این پرسش از آن‌رو مهم و مطرح است که گزارش یوناما در مورد تلفات ملکی در واقع همچون معیاری برای سنجنش عملکرد طالبان نسبت به تعهدات این گروه در قبال کاهش خشونت‌ها در نظر گرفته می‌شود.
طالبان مدعی اند که بعد از توافق صلح با امریکا، خشونت‌ها را کاهش داده و یعنی این‌که این گروه به تعهدات خود در توافق‌نامه صلح دوحه عمل کرده است. گزارش یوناما این ادعای طالبان را تأیید می‌کند یا رد؟
با مقایسه گزارش مشابه یوناما در زمان مشابه در مورد تلفات ملکی در سال 2019 در افغانستان، می‌توان گفت که گزارش اخیر یوناما در جهت اثبات درستی ادعای طالبان تعبیر شده می‌تواند. به نظر می‌رسد که شورای امنیت ملی افغانستان نیز با ملاحظه همین نکته، گفته است که طالبان عامل بیشتر از 46درصد تلفات ملکی اند. شورای امنیت در گذشته بارها اعلام کرده که طالبان به تعهدات خود در قبال کاهش خشونت‌ها عمل نکرده و بلکه خشونت‌ها را افزایش نیز داده است.
در گزارشی که سال گذشته یوناما در مورد تلفات ملکی در افغانستان منتشر کرد، طالبان عامل 62 درصد تلفات ملکی معرفی شده بودند. بنابراین، در گزارش تازه یوناما نقش عاملیت طالبان در تلفات ملکی، نزدیک به 20درصد کاهش یافته است. یعنی گزارش یوناما می‌گوید که طالبان خشونت‌ها را کاهش داده‌اند.
هرچند گزارش‌های یوناما در گذشته در همچو موارد جدی گرفته نمی‌شد، اما به نظر می‌رسد که امسال گزارش یوناما با توجه به جریان مذاکرات صلح حایز اهمیت باشد. کشورهای عضو ناتو و امریکا، تا حد زیادی گزارش یوناما را جدی می‌گیرند. به همین دلیل یوناما گاهی متهم می‌شود که به نماینده‌گی از امریکا و ناتو در افغانستان به تهیه گزارش اقدام می‌کند.
امریکایی‌ها نیز در این اواخر چندین بار از عمل کردن طالبان به تعهدات این گروه در قبال توافق صلح و کاهش خشونت‌ها عمل کرده اند. چون حکومت افغانستان مدعی است که طالبان به تعهدات خود عمل نکرده، امریکایی‌ها نیز در این مورد جانب احتیاط را مراعات می‌کنند. به عبارت دیگر، امریکایی‌ها برای این‌که برنامه صلح خود را با طالبان توجیه کنند، گاه گاهی از عمل کردن طالبان به تعهداتش سخن می‌گویند، اما هم‌زمان متوجه این نکته هستند که سخن گفتن از کاهش خشونت‌ها موجب خشم و نارضایتی حکومت افغانستان می‌گردد و این امر می‌تواند روند صلح را متأثر بسازد.
نکته دیگر در گزارش یوناما این است که در این گزارش به موضوع افزایش خشونت‌ها در سه ماهه اخیر سال 2020 اشاره شده است. گفته شده که در نه ماه نخست سال 2020 خشونت‌ها به شکل قابل ملاحظه‌ای کاهش یافته اما چون در سه ماه اخیر خشونت‌ها افزایش یافته، این افزایش، کاهش نه ماه را نیز تحت تأثیر قرار داده است. در واقع سه ماه اخیر زمانی است که گفت‌وگوهای داخلی صلح شروع شده است.
واقعیت این است که تلفات افراد ملکی در جنگ جاری در کشور، مثل سال گذشته میلادی هم بلند است. سال 2020 نیز بیش از سه هزار فرد ملکی در افغانستان کشته شده‌اند. حکومت، طالبان و جامعه جهانی به تعداد افراد ملکی که در جنگ کشته می‌شوند، همچون یک «آمار» نگاه می‌کنند و به ابعاد عمیق و گسترده منفی آن هیچ کس توجه ندارد.
با این حال، برخلاف ادعای طالبان که گزارش یوناما را به نفع حکومت افغانستان خوانده، واقعیت این است که در این گزارش تلاش شده تا تصویر کمتر خشن از طالبان ترسیم شود. این تلاش در واقع همسو با تلاش‌های امریکا در جهت سفیدنمایی کارنامه طالبان پنداشته می‌شود. تلاشی که هدف آن متعهد نشان دادن طالبان به توافقات صلح است.
نقطه سیاه دیگر در مورد تلفات ملکی، نبود یک نهاد مستقل ملی و بی‌طرف است که به دور از غرض و مرض سیاسی آمار تلفات ملکی را ثبت کند و برای قربانیان غیرنظامی دادخواهی نموده و راه‌کارها و میکانیزم های پیشگیری از تلفات ملکی را ایجاد نماید.
طوری‌که در گزارش یوناما دیده می‌شود، حکومت افغانستان عامل 24 درصد تلفات ملکی است. یعنی از مجموع بیش از سه هزار فرد ملکی که در سال گذشته میلادی در جنگ در افغانستان کشته شده‌اند، بیشتر از هفت‌صد تن آن توسط دولت کشته شده است. اگر ادعای طالبان(که نمی‌توان آن را معتبر دانست) توجه شود، حتا دولت افغانستان بیشتر از این نیز افراد ملکی را کشته است که این یک فاجعه است. طالبان مدعی شده اند که در عملیات‌های زمینی و هوایی نیروهای دولتی در مناطق روستایی، تعداد زیادی از افراد ملکی کشته شده‌اند که آمار این تلفات به صورت کامل در گزارش یوناما درج نشده است.
در بسیاری موارد، وقتی حملات مرگبار تروریستی صورت می‌گیرد، نه طالبان مسوولیت می‌گیرند و نه دولت. برعکس دولت طالبان را متهم می‌کند و طالبان دولت را. دست سازمان های استخباراتی بیرونی نیز در پشت حمله‌های مرگبار تروریستی وجود دارد که از آن در گزارش های نهادهای بین‌المللی به عنوان عوامل ناشناخته یاد می‌شود.
در نهایت، گزارش اخیر یوناما در مورد تلفات ملکی می‌تواند حاکی از نوعی همآهنگی میان کشورها و نهادهای بین‌المللی در مورد روند صلح افغانستان تلقی شود. به نظر می‌رسد که کشورهای غربی در حال چیدن مقدماتی هستند که زمینه ایجاد یک توافق سیاسی در روند صلح و سپردن تدریجی قدرت به طالبان را فراهم کند. امریکا و ناتو با اشاره به گزارش اخیر سازمان ملل استدلال خواهند کرد که طالبان خشونت‌ها را کاهش داده است. تأیید این مورد از سوی سازمان ملل، دست امریکا را در قناعت دادن کشورهای عضو ناتو بازتر می‌کند.
نشست اخیر وزیران دفاع ناتو نشان داده که امریکا و ناتو هرچند زیاد تلاش می‌کنند که در مورد تصمیم خروج نیروها از افغانستان همسو و همآهنگ عمل کرده و به اصطلاح مانع صدمه دیدن اتحاد امریکا و ناتو یا بروز اختلاف میان اعضای ناتو شوند، اما بین امریکا و ناتو و میان اعضای ناتو در مورد ماندن وخارج شدن نیروها از افغانستان اختلاف‌های بروز کرده است که ممکن چاق‌تر شود و کل روند سیاسی در افغانستان را در یک مسیر غیرقابل پیش‌بینی قرار دهد.
امریکایی‌ها تا حدود زیادی اکنون به طرفداری از طالبان قرار گرفته‌اند. اما اعضای ناتو با این کار چندان موافق نیستند. اعضای ناتو و اعضای اتحادیه اروپا گاه گاهی طالبان را یک گروه غیرقابل اعتماد عنوان کرده و امریکا را به دقت و احتیاط در تصامیمش در مورد اعتماد کردن به طالبان هشدار می‌دهند. امریکا نیز پیوسته تلاش کرده تا نظر مساعد متحدین خود در ناتو و اروپا را در مورد طالبان جلب کند. در این میان، لازم است که یک نهاد بی‌طرف و قابل اعتماد، شاهدی بدهد که طالبان به تعهدات شان در قبال جامعه جهانی متعهد است. سازمان ملل می‌تواند این کار را انجام دهد!
