سیاسی
آتش شمخانی در خرمن افغانستان
سخنان و استقبال گرم علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران از رهبران طالبان در تهران، آتشی در خرمن دولت و جامعه مدنی افغانستان زده است.
او روزگذشته پس از دیدار با ملا عبدالغنی برادر، معاون گروه طالبان، در تهران گفته: «در ملاقات با هیأت سیاسی طالبان، رهبران این گروه را در مبارزه با امریکا مصمم دیدم. کسی که سیزده سال در گوانتانامو زیر شکنجه‌های آنان بوده، مبارزه با امریکا در منطقه را کنار نگذاشته است.» افزون بر این، احمد نادری، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی ایران، در مصاحبه با تهران‌تایمز از نزدیکی جمهوری اسلامی با طالبان دفاع کرده و گفته: «در شرایط کنونی رابطه ما با طالبان بر اساس دشمن دشمن من، دوست من است قرار دارد. ما و طالبان دشمن مشترکی داریم و آن ایالات متحده امریکا است.» مقام‌های جمهوری اسلامی محدود نماند. عطاالله مهاجرانی، وزیر پیشین فرهنگ و ارشاد اسلامی ایران نیز در توییتی دعوت جمهوری اسلامی ایران از طالبان و مذاکره با شورشیان افغان را «هوش‌مندی سیاسی» خواند.
دولت افغانستان که دل خوشی از گسترش دیپلماسی منطقه‌یی طالبان ندارد و با وجود حضور امریکا در این کشور، در ۲۰ سال گذشته بر اساس حسن همجواری با تهران، رابطه‌یی گرم با این کشور برقرار کرده است. در بیانیه‌یی، دولت افغانستان به میزبانی جمهوری اسلامی ایران از گروهی در تهران اشاره می‌کند که برای کابل همچنان دست‌کم خشونت‌افروز و شورشی است.
باری سلام، مشاور ارشد وزارت امور خارجه کشور، با بازنشر توییت آقای شمخانی گفته است: «دشمن دشمنت همیشه دوستت نیست. اشتباه می‌کنید.»
شاه‌حسین مرتضوی، مشاور ارشد اشرف غنی هم گفته: «در «ولایت» و «امارت» وجوه مشترک فراوان است. حتا چهره‌های اصلاح‌طلب و روشن‌فکر مانند مهاجرانی عاشق چشم ملاعمر شده‌اند.»
نه طالبان و نه جمهوری اسلامی ایران، جزئیات زیادی از این سفر هیأت طالبان به تهران که وارد سومین روز شده است، منتشر نکرده‌اند. اما خبرگزاری فارس گزارش داده که شمخانی به طالبان گفته است جمهوری اسلامی ایران، هیچ‌گاه جریانی را که بخواهد با جنگ در افغانستان به حاکمیت برسد، به رسمیت نخواهد شناخت.
از قول ملا برادر هم گزارش شده است «ما به امریکا اعتماد نداریم و با هر جریانی که مزدور امریکا باشد می‌جنگیم.»
بر اساس این گزارش، در این دیدار، ملا عبدالغنی برادر نیز با ارایه گزارشی از روند مذاکرات صلح در افغانستان و با اشاره به «بد عهدی‌های ترمپ در اجرای توافق‌نامه صلح تصریح کرده: ما به امریکا اعتماد نداریم و با هر جریانی که مزدور امریکا باشد می‌جنگیم.»
او گفته: ما معتقدیم که در آینده افغانستان، همه اقوام و طوایف باید مشارکت داشته باشند و ایفای نقش کنند.
ملا عبدالغنی برادر، حفظ امنیت مرز‌های افغانستان و ایران را مورد تاکید قرار داد و آماده‌گی طالبان را برای همکاری در این زمینه اعلام کرده است.
با تمام تفاوت‌های مذهبی و نگرش سیاسی، جمهوری اسلامی ایران و طالبان وجوه و منافع مشترک فراوانی دارند. رویکرد حمایتی ایران در قبال طالبان چند سویه است. سپاه پاسداران، علاوه بر این که از طالبان به عنوان نیرو‌های نیابتی علیه ناتو و امریکا استفاده می‌کند، این گروه را بهترین سپر برای‌عدم نفوذ داعش به مرز‌های شرقی کشور خود نیز قرار داده است. طالبان توانستند با از بین بردن هسته داعش در غرب و جنوب غرب افغانستان که مرز‌های طولانی با ایران دارد، نگرانی این کشور را از نفوذ داعش به مرز‌های شرقی ایران، جایی که ظرفیت برای جذب‌شدن به گروه داعش بیش از حد است، کاهش دهند.
از سوی دیگر، گروه طالبان به واقعیتی تبدیل شده است که خواسته یا نخواسته در آینده سیاسی کشور نقش خواهد داشت. جمهوری اسلامی ایران برای حفظ نفوذ خود در آینده سیاسی منطقه، علاقه‌مند به این رابطه و دوستی با طالبان است.
برای طالبان نیز وابستگی مطلق به پاکستان خطرناک خواهد بود. این گروه در بیست سال گذشته، حمایت فراوانی از اسلام آباد دریافت کرده است. اما اکنون که می‌خواهد از طریق مذاکرات صلح، وارد حوزه اصلی سیاست کشور شود، نیازمند گسترش ارتباطات منطقه‌یی و بین‌المللی خود است.
از این‌‌رو، می‌توان متوجه شد که طالبان به دلیل نگرانی همیشه‌گی از فشار بیش از حد امریکا بر پاکستان، برای قطع حمایت پاکستان از طالبان، در جست‌وجوی متحدان دیگری است. اکنون در کنار پاکستان، جمهوری اسلامی ایران، روسیه و تا حدی چین نیز به عنوان حامی این گروه در مبارزه با امریکا در منطقه مطرح هستند. به همین دلیل است که می‌توان سفر ملا برادر را به مسأله بازنگری امریکا به توافق صلح میان این کشور و گروه طالبان، ارتباط داد.
بدون تردید یکی از قربانیان این بازی‌های سیاسی منطقه‌یی، مردم افغانستان است که هر روزه در حملات طالبان قربانی می‌دهند. شاید دل بستن آن‌ها به همسایه نیک که بتواند درد و رنج آن‌ها را درک کند، نتیجه‌بخش نباشد و بار دیگر مصایب مردم افغانستان قربانی منافع سیاسی شود.
وحیده پیکان
