روابط پاکستان و امريکا در حکومت بايدن چگونه خواهد بود؟

در بحبوحه شک ‌و ترديد و عدم امنيت بي سابقه، پنجشنبه گذشته، جو بايدن چهل و ششمين رييس جمهور ايالات متحده سوگند ياد کرد. براي اولين بار در 150 سال گذشته بود که رييس جمهور کناره‌گير و هم‌چنين جمعيت زيادي که جزء اين مراسم تحليف بودند، حضور نداشتند و عدم موجوديت شان مشهود بود. در عوض، بيش از 25000 پوليس امنيت ملي واشنگتن را محاصره کرده بودند که بيشتر به يک شهر نظامي مي‌ماند، تا به يک پايتخت ابرقدرت جهان.

براي پاکستان مسأله اصلي اين است که رياست جمهوري بايدن چه تغييراتي براي کشور و منطقه ايجاد مي‌کند و آيا بايدن به تلاش هاي صلح ترمپ در افغانستان پايبند خواهد بود. وزير خارجه جديد و مشاور امنيت ملي امريکا، اشاره به بازنگري در توافق با طالبان دارند، اما واضح ساختند که دولت بايدن نيز مايل است تا از خروج امن نيروهاي امريکايي از افغانستان اطمينان حاصل کند. اين‌که آيا اين اتفاق در تابستان امسال به عنوان بخشي از معامله 29 فبروري دوحه رخ خواهد داد، بايد منتظر ماند. ترس اين است که اگر ايالات متحده بدون يک معامله سياسي طولاني مدت از طريق گفت‌وگوهاي صلح از افغانستان خارج شود، جنگ داخلي اجتناب ناپذير است. به همين دليل بسيار مهم است که ببينيم آيا بايدن خروج نيروها را با توافق نهايي صلح بين طالبان و دولت افغانستان پيوند مي‌دهد.

يک چيز معلوم‌دار است، اين‌که پاکستان هم‌چنان يک بازيکن اصلي در هر معامله افغانستان باقي خواهد ماند. وزير دفاع ايالات متحده هنگامي که پاکستان را به عنوان «شريک اساسي» براي هرگونه راه حل در جنگ افغانستان شناخت، اين حرف را مورد تأييد قرار داد. پاکستان اما مي‌خواهد که ايالات متحده اهميت اين کشور را فراتر از افغانستان و منشور امنيتي ببيند. دکتر مويد يوسف، دستيار ويژه نخست وزير عمران خان در امور امنيت ملي، در گفت‌وگو با يک ‏‘think tank’ امريکايي گفت که پاکستان به ايالات متحده چيزهاي بيشتري از افغانستان ارائه مي‌دهد.  در اين زمينه، هدف سياست‌گذاران در اينجا اين است که پاکستان بايد تلاش کند تا با دولت جديد ايالات متحده سازوکار نهادي را احيا کند. پيش از ترمپ، پاکستان و ايالات متحده گفت‌وگوهاي استراتيژيک سطح بالايي را به عنوان بخشي از لايحه کري-لوگار انجام داده بودند که تلاش مي‌کرد سه برابر کمک هاي غيرنظامي به پاکستان داشته باشد، به اين اميد که پاکستان بدون فرق‌گذاري به دنبال گروه‌هاي شورشي برود. در عوض دولت وقت اوباما مايل بود، همکاري با پاکستان را فراتر از افغانستان و مسائل امنيتي گسترش دهد. به عنوان مثال، تحت چارچوب اين لايحه استراتيژيک، پنج بخش وجود داشت که نه فقط امنيت بلکه تجارت، بهداشت، آموزش و مسائل منطقه‌يي را پوشش مي‌داد. يک مجمع وزيران وجود داشت که از سال 2009 تا 2016 به طور منظم در واشنگتن و اسلام آباد برگزار مي‌شد. آخرين نشست وزيران با حضور وزيران خارجه، دفاع، اقتصاد و رهبران نظامي از هر دو طرف در واشنگتن برگزار شد. هر دو طرف توافق کردند که جلسه بعدي را در اسلام آباد در سال 2017 برگزار کنند، اما از آنجايي که رييس جمهور ترمپ اين لايحه را کنار گذاشت، آن روز هرگز نرسيد.

برخلاف دولت قبلي، کاخ سفيد به لطف سناتور ليندزي گراهام، يکي از نزديکان ترمپ و تا حدودي به دليل نزديکي با محمد بن سلمان، وليعهد سعودي، ارتباط مستقيم با پاکستان برقرار کرد. به همين دليل بود که رييس جمهور ترمپ در مدت کوتاهي سه بار با نخست وزير عمران خان ملاقات کرد. از آنجا که اين کشور به ايالات متحده در پيش‌برد تلاش هاي صلح در افغانستان کمک کرد، تغيير واضح در واشنگتن نسبت به پاکستان ايجاد شد. اما نکته منفي اين ترتيب اين بود که هيچ چارچوب نهادي براي تعاملات سطح بالا بين هر دو کشور وجود نداشت. ايالات متحده سفير تمام وقت خود را در پاکستان منصوب نکرد، در حالي که تعامل رسمي به سطح دستيار وزير امور خارجه کاهش يافت. با اين حال، بايد ديد که آيا دولت بايدن گفت‌وگوي استراتيژيک با پاکستان را احيا مي‌کند، اما يک چيز واضح است: اين‌که بايدن، آدم با تجربه سياست خارجي، پاکستان و منطقه را به خوبي مي‌شناسد – چيزي که مي‌تواند هم به سود و هم به ضرر ما باشد!

///////////