نخبه‌گان تحصیل کرده‌ای که پس از بازگشت طالبان به اروپا انتقال داده شده اند، مورد استقبال قرار می‌گیرند؛ آنها با زنده‌گی خود در تبعید دست و پنجه نرم می‌کنند، در شرایطی که درخواست هموطنان فقیرتر شان رد می‌شود.
برخی از زنان افغانستانی در اطراف میز در ساختمان نئوکلاسیک، مرکز آتن در حالی که در مورد آینده زنان و دختران سرزمین شان بحث می‌کردند، یادداشت هایی را در دفترچه های چرمی می‌نوشتند. آنها قانون‌گذاران، روزنامه‌نگاران و قاضیان بودند – اما حالا پناهنده هم اند، خصوصیتی که بسیاری از آنها با شرم و ناباوری به آن می‌نگرند.
«برای زنی که در این 20 سال کار کرده، آمدن به اینجا و پناهنده خطاب شدن، کار آسانی نیست.» خاطره سعیدی، روزنامه نگار، این را در حالی گفت که سایر اعضای گروه با تاکید سر تکان می‌دادند.
حضور خانم سعیدی و دیگر پناه‌جویان در آتن، واقعیتی پیچیده را برای ده‌ها هزار نفری که پس از تسلط طالبان با هواپیما منتقل شدند، در کانون توجه قرار داد: افغانستانی‌هایی را که اروپا انتقال می‌دهد، آن‌هایی هستند که هرگز نمی‌خواستند اینجا باشند.
وحیده، 31 ساله، یک کارمند سازمان بین‌المللی در کابل، پایتخت افغانستان، که به هالند انتقال داده شد و می‌خواست تنها با اسم کوچکش شناسایی شود، گفت: «زنده‌گی بسیار خوبی در افغانستان داشتم. من یک شغل بسیار معتبر و چالش برانگیز داشتم و هرگز به پناهنده‌گی در کشور دیگری فکر نمی‌کردم.»
از آنجایی که کابل در ماه آگست سال قبل به دست طالبان سقوط کرد و نخبه‌گان افغانستان با هواپیما به مقاصد غربی منتقل شدند، کشورهای اتحادیه اروپا متعهد شدند تا 40000 نفر را جذب کنند که بسیاری از آنها حالا به اروپا رسیده اند.
بسیاری از آنها به اندازه کافی تحصیل کرده و ماهر هستند که بتوانند با حضور گسترده بین‌المللی، از زنده‌گی افغانستانی که در 20 سال گذشته تعریف شده، نماینده‌گی کنند – و در نهایت به این امکان دست یابند تا از طریق راه‌های قانونی خود را به خارج از کشور برسانند.
آنها با ده‌ها هزار افغانستانی دیگر فرق دارند که در سال‌های اخیر بعد از سپری کردند سفرهای زمینی دشوارِ هزاران مایل، گاهی اوقات قاچاق و سپس آخرین گذرگاه دریایی خطرناک خود را به دروازه اروپا رساندند و در اخیر هم درخواست شان رد شد.
به گفته اداره حمایت از پناهنده‌گی اروپا، از زمان تسلط طالبان، افغانستانی‌ها بیشترین درخواست‌های پناهنده‌گی را در اتحادیه اروپا داشته اند. اما حتّا قبل از سال گذشته، افغانستانی‌ها پیوسته یکی از بزرگترین گروه‌هایی را تشکیل می‌دادند که به دنبال پناهنده‌گی بودند.
برای سال‌های متمادی، آنها به آخر خط باز گردانده می‌شدند و درخواست‌های شان به نفع پناهنده‌گان که از درگیری‌های فوری‌تر مانند سوریه می‌‌آمدند، رد می‌شدند.
کامیل لو کوز، کارشناس نهاد پالیسی مهاجرت یک موسسه تحقیقاتی مستقر در بروکسل، که در افغانستان هم کار کرده است، گفت که افغانستانی‌ها و عراقی ها که هر دو از جنگ های طولانی تحت رهبری غرب گریخته اند، با مشکلات مشابهی به عنوان پناهجو در اروپا روبرو هستند. اما ورود هزاران مهاجر از کابل یک جریان طولانی مدت را در پالیسی مهاجرت اتحادیه اروپا آشکار می‌سازد. «این دوگانگی اتحادیه اروپا را برجسته می‌کند که در تلاش است تا بین افرادی که از راه‌های امن و قانونی برای درخواست پناهنده‌گی به اروپا می‌آیند و افرادی که از راه‌های غیرقانونی وارد می‌شوند، فرق ایجاد کند و نشان دهد که مورد استقبال قرار نمی‌گیرند.»
اما این مسیرهای قانونی برای اکثریت پناه‌جویان بسته است، واقعیتی که هزاران نفر را مجبور می‌کند تا از طریق مسیرهای قاچاق، خطرناک و گران قیمت به اروپا برسند.
به طور معمول، تنها نیمی از درخواست های افغانستانی‌ها برای پناهنده‌گی در اروپا موفق بوده. اما سرعت پذیرش در آخرین ماه‌های سال 2021 به 91 درصد افزایش یافته است، زیرا اتحادیه اروپا انتقال داده شده‌گان را به سرعت از طریق بوروکراسی های معمولاً کُند پی‌گیری می‌کند.
دولت هالند که در افغانستان حضور نظامی داشت، به سرعت به 2000 افغانستانی که انتقال داده بود پناهنده‌گی داد، اما عملاً تمام درخواست‌های افغانستانی هایی را که به طور غیرقانونی وارد شده بودند، متوقف کرد.
آتن اکنون خانه موقت برای 170 زن سرشناس افغانستانی و خانواده‌های شان است، که یک سوم آنها قانون‌گذاران زن کشور بوده اند و توسط ائتلافی از بنیادهای خیریه به آنجا برده شده اند و در آلمان و سایر کشورهای ثروتمند اسکان داده خواهند شد.
آنها در نهاد ملیسا، یک سازمان غیردولتی در مرکز آتن که از مهاجران و پناهنده‌گان زن حمایت می‌کند، جمع شده اند. ملیسا به آنها یک فضایی برای ملاقات و گفت‌وگو و سازماندهی کمک های حقوقی و کارگاه های بهداشت روانی ارائه کرده است.
تالیا پورتوکالوگلو، کارشناس بهداشت روانی که با نهاد ملیسا همکار است، گفت: «تفاوت قابل توجهی بین روش پناهنده‌گی این زنان و تجربه سایر پناهنده‌گان وجود دارد. آنها درد و ترسی را که ما در تمام زنانی که اینجا می‌بینیم، حمل می‌کنند، اما آنها هدف‌مند هستند، و این به آنها کمک می‌کند تا معنای زنده‌گی را پیدا کنند.»
قانون‌گذاران انتقال داده شده در آتن با تب و تاب تلاش می‌کردند تا یک سازمان در تبعید را ایجاد کنند تا از حقوق زنان افغانستانی دفاع کند و از این طریق، هویت و اهداف آنها را حفظ کند.
شگوفه نورزی که در زمان انتخاب شدنش در سال 2019 به پارلمان افغانستان از ولایت هلمند جوان‌ترین قانون‌گذار افغانستان بود، گفت: «من به افرادی فکر می‌کنم که آمدند و به من رای دادند.» وی افزود که به دلیل فرار از افغانستان خود را مقصر می‌داند، چون رای دهنده‌گانش برای رویارویی با طالبان و گرسنگی در افغانستان ماندند.
نظیفه یوسفی بیک، یکی دیگر از وکیلان ولایت تخار، گفت: «یک سیاست‌مدار باید در جنگ با مردم خود باشد. اکنون ما در اروپا و در امنیت هستیم، اما نگرانی ما برای مردم ما در افغانستان است.»
در حالی که اخراج افغانستانی‌ها از اتحادیه اروپا در ماه‌های اخیر متوقف شده است، این اتحادیه تلاش کرده تا افغانستانی‌های عادی را از آمدن منصرف کند، و صدها میلیون دالر به کشورهای همسایه برای میزبانی از پناه‌جویان فراری پرداخت می‌کند تا آنها را از حرکت به سمت اروپا باز دارد.
مارگاریتیس شیناس، یکی از مقامات ارشد کمیسیون اروپا، در مصاحبه‌ای با روزنامه ایتالیایی «لا استامپا» در روز 15 آگست، روز سقوط کابل، گفت: «مرزها برای کسانی که از خشونت و آزار و شکنجه فرار می‌کنند باز است.» اما افزود: «ما باید واضح بگوییم، ما فقط کسانی را می‌پذیریم که واقعاً به حمایت نیاز دارند – کسانی که به‌طور غیرقانونی از مرزها عبور کنند، بازگردانده خواهند شد.»
افغانستانی‌ها و سایر پناه‌جویان نه تنها در اروپا با انتظار طولانی و شانس کم برای به دست آوردن حمایت روبرو هستند، بلکه به طور فزاینده‌ای با خشونت بی رویه و اخراج غیرقانونی در مرزهای خارجی اروپا روبرو هستند که در وهله اول از ارائه درخواست پناهنده‌گی آنها جلوگیری می‌کند.
در اوایل سپتامبر، تنها دو هفته پس از سقوط کابل و در حالی که همدردی با افغانستانی‌ها به اوج خود رسیده بود، گفته می‌شود که مرزبانان یونانی گروه بزرگی پناه‌جویان از جمله افغانستانی‌ها را با خشونت به ترکیه اخراج کردند. در میان آنها یک مقیم قانونی ایتالیایی افغانی الاصل بود که در یونان برای Frontex، آژانس مرزی اتحادیه اروپا کار می‌کرد و توسط همان مرزبانانی که برای کمک به آنها در آنجا حضور داشت، با یک پناهجو اشتباه گرفته شده بود.
بیشتر افغانستانی‌ها به ترکیه سفر می‌کنند و زنده‌گی خود را به دست قاچاق‌چیانی می‌گذارند که آنها را برای عبور از دریا روی قایق‌های ناامن قرار می‌دهند، تا به یونان برسند. اگر آنها موفق به ارائه درخواست های پناهنده‌گی شوند، باید سال ها در بلاتکلیفی قانونی و مالی منتظر بمانند تا درخواست‌های شان بررسی شود.
این تجربه یک زن افغانستانی دیگر در ملیسا بوده است که برای کمک به گروه تازه وارد شده، آنجا بود: کریمه گنجی مترجم زبان فارسی سازمان.
او در سال 2016 پس از یک سفر زمینی سخت در اواسط زمستان، عبور از کوه ها و رودخانه ها به همراه دو فرزند 3 و 9 ساله خود به یونان رسید. در پنج سال گذشته در آتن، انگلیسی و یونانی را آموخته و در یک دانشگاه ثبت نام کرده است. اما درخواست پناهنده‌گی او هم‌چنان معلق است.
خانم گنجی گفت که با گروه زنان برجسته‌ای که به آنها کمک می‌کند همدردی می‌کند، اما افزود که دیگر افغانستانی‌ها و سایر پناه‌جویان نیز سزاوار حمایت بیشتر هستند.
او در حالی که اشک می‌ریخت گفت: «آنها از خون‌ریزی آمده اند، آنها بازماندگان هستند. من آنها را به عنوان یک سیاست‌مدار نمی‌بینم، فقط به عنوان یک گروه کوچک از مردم بی گناه افغانستان می‌بینم که به کمک نیاز دارند.»
منبع: نیویورک تایمز
نویسنده: متینا استیف گردنف
مونیکا پرونچوک و ولی آرین در تهیه گزارش همکاری کرده اند.
