سیاسی
پاکستان از سیاست‌مداران غیر‌حکومتی افغانستان چه می‌خواهد؟
همزمان با آغاز دور دوم مذاکرات صلح افغانستان در دوحه قطر، دولت پاکستان از کريم خليلي يکي از سياست‌مداران افغان و رهبر حزب وحدت اسلامي دعوت کرد تا براي يک سفر دو روزه به اين کشور برود. وزارت خارجه پاکستان در اعلاميه‌يي که به نشر رسانده گفته است که آقاي خليلي در اين سفر، با عمران خان نخست وزير پاکستان، رييس مجلس نماينده‌گان، وزير خارجه و ديگر مقام‌هاي دولتي پاکستان ديدار خواهد داشت. وزارت خارجه پاکستان هدف از سفر آقاي خليلي را «تلاش اين کشور براي دستيابي به صلح در افغانستان و توافق سياسي و تحکيم روابط ميان دو ملت» عنوان کرده است.
پيش از اين نيز تعدادي از سياست‌مداران و اعضاي عالي‌رتبه دولتي به کشور پاکستان سفر کرده بودند. تنها در دو سه ماه گذشته، دکتر عبدالله عبدالله رييس شوراي مصالحه ملي، مير رحمان رحماني رييس مجلس نماينده‌گان و گلبدين حکمتيار رهبر حزب اسلامي به پاکستان سفر کردند.
سفر‌هاي رسمي ميان مقام‌هاي دولتي کشور‌ها بخشي عادي از ديپلماسي دولت‌ها نسبت به همديگر است. اما دعوت يک چهره سياسي غير حکومتي، آن هم در وضعيتي که اين چهره‌ها منتقد حکومت بر سر قدرتند، قابل تأمل است. چند ماه پيش ماه گلبدين حکمتيار رهبر حزب اسلامي افغانستان به پاکستان سفر کرد. او در سفر به پاکستان و ديدار با شاه محمود قريشي وزير خارجه آن کشور گفته بود که پاکستان خانه دوم او است. اين جمله هرچند شايد براي تشکر از ميزباني به شدت گرم پاکستان در قبال سفر او بوده باشد، اما از سوي ديگر نشانگر وابستگي و ارتباط بسيار نزديک حکمتيار با پاکستان نيز بود. آقاي حکمتيار بعدها سنگ بيشتري براي پاکستان به سينه زد و در برگشتش به افغانستان و سخنراني‌هايش، نقش اين کشور در بحران افغانستان را کاملا انکار کرد. او حتي حضور طالبان را نيز در پاکستان انکار کرد.
اما حساب آقاي خليلي با حکمتيار تفاوت زيادي دارد. آقاي خليلي از احزاب جهادي هشت‌گانه بود که پايگاه‌شان در دوران جهاد در ايران بود و بعدها براساس طرح جمهوري اسلامي ايران، اين احزاب هشت‌گانه با هم وحدت کردند و حزب وحدت را پايه‌گذاري کردند. يعني شناخت چنداني نسبت به آقاي خليلي در پاکستان وجود ندارد و نه هم رابطه چنداني ميان مقام‌هاي پاکستاني و آقاي خليلي وجود دارد. حتا در زمان تصدي رياست شوراي عالي صلح که آقاي خليلي از سال 1396 در رأس آن قرار داشت، باز هم اين رابطه شکل نگرفت. حالا چگونه است که آقاي خليلي به دعوت رسمي دولت پاکستان به اين کشور مي‌رود؟
واقعيت اين مسأله را بايد در تلاش پاکستان براي دور زدن دولت رسمي افغانستان در روند صلح جست‌وجو کرد. پاکستان مي‌خواهد تا ابتکار عمل را در روند صلح از دولت افغانستان بگيرد و اين مسأله به باور دولت پاکستان تنها با ايجاد يک جريان سوم مستقل از دولت شکل مي‌گيرد. به اين معنا که پاکستان در تلاش است که چهره‌هاي سياست‌مدار، ولي بيرون از حوزه قدرت را به عنوان يک جريان اثرگذار سياسي در روند صلح وارد کند، تا از اين طريق جايگاه دولت افغانستان در روند صلح تا حدي تضعيف شود. از سوي ديگر اين روز‌ها بحث ايجاد حکومت موقت نقل محافل سياسي در افغانستان شده است.
شايد بتوان گفت نخستين زمزمه‌هاي ايجاد حکومت موقت، پيش از اين که از زبان طالبان يا حتا سياست‌مداران افغان شنيده شود، از زبان عمران خان نخست وزير پاکستان بيرون آمد. او چندين بار عنوان کرد که براي حل بحران افغانستان، بايد يک حکومت موقت در اين کشور ايجاد شود. سفر آقاي خليلي مي‌تواند در راستاي تقويت اين ديدگاه نيز باشد. دولت پاکستان به شدت از سياست‌هاي منطقه‌يي اشرف غني شکايت دارد و آن را مخل سياست‌هاي اين کشور در منطقه مي‌داند. به همين دليل براي پاکستان هرکس ديگر به جز غني گزينه مناسب براي تحميل خواسته‌هاي اين کشور به افغانستان است.
آقاي خليلي به احتمال زياد در جريان سفرش به پاکستان ترغيب خواهد شد تا از ايجاد حکومت موقت در افغانستان حمايت کند. اين که او در برگشت چگونه سفرش را توجيه خواهد کرد، آينده نزديک نشان خواهد داد.
فريدون آژند/ فارسي انديپندنت
