نگاهی به فلسفه عيد نوروز در حوزه کشورهای فارسی زبان

نوروز، کلمه‌اي در زبان فارسي دري ميانه است و ريشه در زبان اوستايي دارد. در زبان امروز، اين کلمه را به دو شکل تعبير مي‌کنند:

نوروز عام: روزي که در آن سال نو شروع مي‌شود و به روز اعتدال بهاري (برابري شب و روز) مشهور است.

نوروز خاص: به ششمين روز ماه حمل (فروردين)، نوروز خاص مي‌گويند که با عنوان «روز خرداد» از آن ياد مي‌شود.

در زمان‌هاي قديم نيز نوروز را با نام «ناوا سردا» و به‌معناي سالي نو مي‌شناختند. در زمان هخامنشيان نيز نوروز به «نوسارد» و «نوسارجي» مشهور بود.

فلسفه عيد نوروز: با توجه به روايت‌هاي افسانه‌اي موجود، نوروز در زمان جمشيد، پادشاه چهارم پيشدادي آريايي‌ها به وجود آمده است. در اوستا، يکي از قديمي‌ترين کتاب‌هاي آرياناي کهن، از فردي به نام جمشيد ياد شده که از قدرت فره ايزدي برخوردار بوده است. جمشيد با دستور اهورا مزدا شروع به مقابله با اهريمن مي‌کند؛ چراکه اهريمن در آن زمان خسارات زيادي از جمله قحطي و خشک‌سالي به بار آورده بود.

پس از آن که جمشيد، اهريمن را شکست مي‌دهد، دوباره شادي و برکت به سرزمين خود باز مي‌گردد و خشک‌سالي از بين مي‌رود. مردم بعد‌ها اين روز را به «نوروز» يا «روز نوين» نام‌گذاري کردند و با کاشتن جو در تشت، اين جشن باستاني را جاودانه کردند.

شاعران و نويسنده‌گان مشهوري همچون ابوالقاسم فردوسي، ابوريحان بيروني و طبري نيز جمشيد را بنيان‌گذار اصلي نوروز مي‌دانند.

در روايتي ديگر در شاهنامه آمده است که جمشيد در مسير سفر خود به آذربايجان دستور مي‌دهد تخت و تاجي پرزرق‌وبرق برايش تهيه کنند. با تابش خورشيد به اين تاج زرق‌و‌برق‌دار، دنيا سراسر نور مي‌شود و به‌دليل شادي مردم، «نوروز» به وجود مي‌آيد.

عيد نوروز چيست؟

در تاريخ خورشيدي، نخستين روز  ماه حمل (فررودين) را شروع عيد نوروز مي‌خوانند. نوروز با عبور خورشيد از صفحه استواي زمين و حرکت آن به شمال آسمان شروع مي‌شود. اين لحظه شروع را لحظه نخست برج حمل مي‌گويند. در تقويم هجري خورشيدي، نوروز را با روز «هرمز روز» يا «اورمزد» در ماه حمل برابر مي‌دانند.

خلاصه‌اي از عيد نوروز: نوروز نخستين روز بهار است و در آن طبيعت از خوابي طولاني بيدار مي‌شود و مجدداً زنده‌گي خودش را از سر مي‌گيرد. ايرانيان نيز هر ساله شروع فصل جديد طبيعت را جشن مي‌گيرند. آن‌ها سعي مي‌کنند با خانه تکاني دل‌هايشان، فصل جديد و پر باري را در زندگي‌شان رقم بزنند.

عيد باستاني نوروز را با رسم و رسوماتي مثل خانه تکاني، ديد و بازديد، تخم‌مرغ‌هاي رنگي، سبزي پلو با ماهي، هفت سين و… مي‌شناسيم. چهار روز نخست ماه حمل به‌عنوان تعطيلات رسمي نوروز محسوب مي‌شوند و مردم در اين ايام به ديدن اقوام خود مي‌روند و اين عيد را به يکديگر تبريک مي‌گويند. روزهاي 12 و 13 ماه حمل ( فروردين) نيز به‌ترتيب در ايران سيزده بدر هستند و جزو تعطيلات رسمي به شمار مي‌روند.