جنگ روانی: طالبان استراتيژي جديدي را در افغانستان اتخاذ کرده اند

سال ها بمب‌ گذاران انتحاري طالبان اغلب افراد سياسي و تيم هاي امنيتي را در شهر هاي بزرگ افغانستان مورد حمله قرار مي‌دادند. اما در يک تغيير واضح و روشن، طالبان اکنون غيرنظاميان – کارمندان دولت، روزنامه نگاران، فعالان جامعه مدني، رهبران مذهبي که به ضد افراط‌گرايي حرف مي‌زنند و زنان که نقش هاي بزرگ اجتماعي دارند – را در مناطق شهري مورد حمله قرار مي‌دهند.

اين گروه افراطي تعداد بمب‌ گذاري هاي انتحاري بي‌هدف و خبرساز خود را کاهش داده اند. در عوض، اين ستيزه جويان از بمب هاي به اصطلاح «چسپکي»- بمب هاي مقناطيسي که در خانه ساخته مي‌شوند و به وسايل نقليه چسپانده و اغلب از راه دور انفجار داده مي‌شوند – را براي هدف قرار دادن افراد خاص استفاده مي‌کنند.

در يک گرايش جديد، مسووليت بسياري از اين قتل هاي هدف‌مند توسط هيچ گروهي به عهده گرفته نشده و طالبان هم از دست داشتن در بسياري از اين موارد انکار مي‌کنند.

ناظران مي‌گويند اين تاکتيک هاي جديد پاسخي به توافق‌نامه طالبان و ايالات متحده است که در فبروري سال 2020 امضا شد؛ اين معامله نوع و موقعيت حملات شبه نظاميان را محدود مي‌کند.

ناظران مي‌گويند، اين تغيير نيز به استراتيژي طالبان در گفت‌و‌گوهاي صلح با دولت افغانستان مرتبط است.

جاناتان شرودن، يک کارشناس امنيتي در سازمان غير انتفاعي تحقيق و تحليل CNA مستقر در ايالات متحده، مي‌گويد: «به نظر مي‌رسد هدف آنها اين است که دولت فعلي را بيشتر ناتوان و بي اعتبار کنند، اما همچنين تعداد افرادي را که ممکن است مانع از استقرار آنها شوند، کاهش دهند.»

مذاکرات صلح  بين‌‌الافغاني – که در سپتامبر سال 2020 در کشور قطر آغاز شد – قسمت اصلي توافق‌نامه طالبان و ايالات متحده است.

اين معامله خواستار عقب‌نشيني همه نيروهاي خارجي از افغانستان تا ماه مي در مقابل ضمانت هاي ضد تروريستي از طالبان است، که متعهد شده اند با آتش‌بس دائمي و يک فرمول تقسيم قدرت با دولت کابل که در سطح بين المللي شناخته شده‌ است، مذاکره کنند.

«جنگ رواني»

از زمان امضاي توافق‌نامه با ايالات متحده، طالبان مسوول افزايش قتل هاي هدف‌مند، از جمله رهبران برجسته مدني و سياسي شناخته مي‌شوند.

آخرين قرباني روزنامه نگار افغان بسم الله عادل ايماق بود که در اول جنوري توسط افراد مسلح ناشناس در غرب ولايت غور به ضرب گلوله کشته شد. وي پنجمين روزنامه نگار کشته شده در افغانستان در دو ماه گذشته است.

در 24 دسامبر سال 2020، فعال برجسته حقوق زنان افغانستان، فرشته کوهستاني، توسط افراد مسلح ناشناس با موتور سايکل در ولايت کاپيسا به ضرب گلوله کشته شد.

در همين حال، ماين مقناطيسي که به يک موتر زرهي متصل بود، معاون والي کابل، محبوب الله محيبي و دو نفر ديگر را در تاريخ 15 دسامبر سال 2020 کشت.

کارزار ترورها، خشم مردم را نسبت به مقامات برانگيخته و باعث ايجاد ترس در شهر هاي بزرگ در ميان غيرنظاميان که بسياري مخالف طالبان هستند، شده است.

رحمت الله اميري، يک تحليلگر سياسي مستقر در کابل، مي‌گويد: «جلب حمايت مردم يا تسليم شدن آنها
(به طالبان) در مناطق تحت کنترل دولت، به ويژه در مراکز شهر هاي بزرگ، توسط ايجاد ترس و جنگ رواني، استراتيژي جديد است.»

«رويکرد آشفته و بي نظم»

ذبيح الله مجاهد سخنگوي طالبان هرگونه دخالت در اين حملات را رد کرده؛ اين اتهامات را «پروپاگاندا» خواند است.

اما مقامات افغان و ناظران مستقل مي‌گويند ترديدي وجود ندارد که طالبان در پشت موج اين حملات قرار دارند.

احمد ضيا سراج، رييس امنيت ملي افغانستان اخيراً به اعضاي مجلس نماينده‌گان گفت كه نيروهاي امنيتي 270 نفر از اعضاي يک گروه ويژه طالبان را به نام كاروان عبيدالله كه با قتل هاي هدف‌مند ارتباط داشتند، بازداشت كرده است.

در پاسخ به موج ترورها، مقامات افغانستان گفته اند که تعداد نيروهاي امنيتي و پوليس در کابل را دو برابر مي‌کنند و حدود 100 ميليون دالر براي دوربين هاي امنيتي با تکنولوژي پيشرفته در شهر 5 ميليون نفري هزينه مي‌کنند و اين باعث مي‌شود که بسياري از مردم اين پرسش را مطرح کنند که چرا زودتر اين کار ها انجام نشد؟

اميري مي‌گويد: «رويکرد آشفته و بي نظم دولت افغانستان در هنگام برخورد با مسائل امنيتي، فرصت بسيار خوبي را براي بهره‌گيري توسط طالبان فراهم مي‌کند.»

دولت کابل به شدت دچار تفرقه، فساد و وابستگي شديد به کمک هاي خارجي و پشتيباني نظامي است.

دولت مراکز ولايت ها، مناطق عمده جمعيت و اکثر مراکز ولسوالي ها را کنترل مي‌کند. اما فقط حدود 30 درصد از 407 ولسوالي افغانستان کاملاً در دست دولت است، بقيه مناطق زير مناقشه يا کنترل طالبان قرار مي‌گيرند.

«بهتر سازي» تاکتيک هاي

ناظران مي‌گويند تاکتيک هاي جديد طالبان تا حدي پاسخي به محدوديت هاي اعمال شده توسط توافق‌نامه طالبان و ايالات متحده است.

بر اساس اين توافق‌نامه، اعتقاد بر اين است که طالبان از انجام بمب‌ گذاري انتحاري در مراکز شهر ها منع شده اند.

مقامات امريكايي مي‌گويند طالبان نيز به طور شفاهي توافق كرده اند كه کلاً خشونت را كاهش دهند، هرچند كه اين شبه نظاميان با آن مخالفت مي‌كنند.

شرودن مي‌گويد که طالبان در محدوديت هاي توافق دو جانبه ‘رويکردهاي تاکتيکي خود را بهتر مي‌سازند’.

وي مي‌گويد: «طالبان به آن توافق‌نامه ارزش زيادي قائل هستند، اما هم‌چنين خشونت را نوع اصلي اهرم فشار عليه دولت مي‌دانند.»

از فبروري سال 2020، شبه نظاميان کلاً تعداد حملات خود را بدون گرفتن مسووليت آن افزايش داده اند، اين کار به آنها اجازه مي‌دهد تا ادعا کنند که به اين توافق‌نامه پا بند هستند.

اما به نظر مي‌رسد نااميدي ايالات متحده در مورد نقض توافق‌نامه توسط طالبان در حال گسترش است.

براي اولين بار، ارتش ايالات متحده مستقيماً طالبان را مسوول افزايش قتل هاي هدف‌مند دانست و گفت اين مانعي براي صلح است.

ساني ليگت، سخن‌گوي ارتش ايالات متحده در افغانستان، در تاريخ 4 جنوري در توئيت خود گفت: «کازار طالبان براي حملات ادعا نشده و قتل هاي هدف‌مند مقامات دولتي، رهبران جامعه مدني و روزنامه نگاران براي موفقيت صلح بايد متوقف شود.»

اين اظهارات در حالي است که جنگ لفظي بين ارتش ايالات متحده و طالبان بر سر شرايط توافق‌نامه ادامه دارد.

نيروهاي ايالات متحده با افزايش حملات هوايي عليه اين گروه شورشي، پاسخي به شدت خشونت طالبان در سراسر کشور داده اند.

ستيزه جويان ادعا مي‌كنند كه اين حملات نقض توافق‌نامه امريكا و طالبان است. ارتش آمريكا با فشار تاكيد كرد كه حق دفاع از نيروهاي افغان را كه مورد حمله طالبان قرار مي‌گيرند، براي خود محفوظ مي‌دارد.

علي‌رغم نقض گسترده توافق‌نامه توسط طالبان، دونالد ترمپ، رييس جمهور مستعفي ايالات متحده، در نوامبر سال 2020 دستور خروج سريع نيروهاي امريکايي از افغانستان را صادر کرد.

اين اقدام به عنوان يک ترفند انتخاباتي پيش از انتخابات رياست جمهوري امريکا در ماه نوامبر که وي برنده نشد، تلقي مي‌شود.

نيروي فعلي حدود 5000 سرباز امريکايي تا اواسط ماه جنوري با روي کار آمدن جو بايدن، رييس جمهور منتخب، به نصف کاهش خواهد يافت که پايين‌ترين سطح نيروهاي امريکايي از آغاز جنگ در سال 2001 است.