سیاسی
تبعات خروج امريکا و متحدانش از افغانستان برای اروپا چه خواهد بود؟
آخرين گروه از نظاميان ناتو در حالي چند ماه ديگر خاک افغانستان را ترک خواهند کرد که آينده اين کشور با وجود گذشت نزديک به 20 سال از زمان سرنگوني حکومت طالبان به دست امريکا و متحدانش در هاله‌اي از ابهام قرار دارد.
انفجارهاي اخير را در مقابل مدرسه‌اي(مکتب) دخترانه در غرب کابل مي‌توان نمادي از چالش‌هاي امنيتي پيش روي افغانستان پس از خروج کامل نظاميان امريکا و نيروهاي ناتو دانست. در اين انفجارها بيش از 200 نفر که اکثر آن‌ها دختران دانش‌آموز بودند کشته و مجروح شدند.
يکي از وظايف اصلي نيروهاي خارجي پس از سرنگوني طالبان در سال 2001 ميلادي شکل‌دهي به ساختار امنيتي دولت نوپاي افغانستان و تقويت نيروهاي افغان براي مقابله با چالش‌هاي امنيتي در اين کشور در دوران پس از خروج نظاميان امريکا و متحدان اين کشور بود. امري که قرار بود زمينه را نيز براي خروج نيروهاي خارجي فراهم کند.
هرچند هنوز دامنه تأثير خروج نظاميان امريکا و متحدانش بر وضعيت امنيتي افغانستان مشخص نيست اما بي‌شک اين رويداد آزموني سرنوشت ساز براي دولت افغانستان و نهادها و مسوولان امنيتي اين کشور خواهد بود.
چالش افزايش شمار مهاجران افغان براي قدرت‌هاي اروپايي:
يکي از تأثيرات احتمالي افزايش بي ثباتي در افغانستان يا حتا فروپاشي دولت اين کشور در برابر گسترش نفوذ طالبان مي‌تواند افزايش ميزان مهاجرت از افغانستان باشد. قاره اروپا به احتمال زياد يکي از مقصدهاي اصلي پناهجويان در اين وضعيت خواهد بود.
تاکنون حدود دو ميليون و 500 هزار نفر از شهروندان افغانستان به اميد امنيت بيشتر و آينده‌ي بهتر از کشورشان به قاره اروپا مهاجرت کرده‌اند. جيمي شي سخنگوي پيشين سازمان پيمان اتلانتيک شمالي (ناتو) بر اين باور است که افزايش ناآرامي‌ها در افغانستان مي‌تواند منجر به مهاجرت تعداد بيشتري از شهروندان افغان شود.
او که اکنون در انديشکده «چتم هاوس»، مستقر در لندن مشغول به کار شده است در گفت‌وگو با يورونيوز گفته: «احتمالاً اگر طالبان قدرت را به دست گيرد تعداد زيادي از افغان‌ها مايل به زنده‌گي تحت سلطه اين گروه نخواهند بود. از ديدگاه اروپايي اين يک نگراني جدي محسوب مي شود».
جيمي شي ضمن اشاره به جا به جايي چهار ميليون نفر از جمعيت 36 ميليون نفري افغانستان تاکيد مي‌کند که تنها جنگ منجر به مهاجرت افغان‌ها نشده است.
او اظهار داشته: «اروپا از حدود يک دهه پيش شاهد افزايش شمار مهاجران افغان بود. بسياري از آن‌ها از مناقشه نظامي گريخته بودند، اما بسياري از آن‌ها نيز به دلايل اقتصادي مهاجرت را انتخاب کردند، زيرا نرخ بيکاري در افغانستان بنا به آمار بانک جهاني 25 درصد است. ميزان فقر نيز از 36 درصد به 47 درصد افزايش يافته است.»
موضوع مهاجرت تنها يکي از دغدغه هاي احتمالي قدرت هاي اروپايي پس از خروج نيروهاي ناتو از افغانستان خواهد بود. يکي ديگر از چالش‌هاي پيش رو براي قدرت‌هاي اروپايي تعيين راه و روشي براي ادامه حمايت از افغانستان پس از خروج نيروها است. هرچند امريکا و ناتو از زمان آغاز ماموريت «تعليمات، کمک، مشورت» تنها چند هزار نيرو در افغانستان داشتند، اما نقش آن‌ها در بزنگاه‌هاي امنيتي در جلوگيري از سقوط شهرهاي اصلي اين کشور حياتي بود.
جيمي شي در اين باره گفته: «اگر ديگر حضور امنيتي دائم در کشور نداشته باشيد ادامه کنترل طالبان، به حاشيه راندن آن‌ها و حفظ تسلط دولت مرکزي بر شهرهاي افغانستان بسيار دشوارتر خواهد بود».
وزيران خارجه کشورهاي عضو اتحاديه اروپا چند روز پيش در بروکسل درباره نحوه حمايت از دولت افغانستان پس از خروج نيروهاي ناتو گفت‌وگو کردند. هايکو ماس وزير خارجه آلمان همزمان با اين نشست ضمن اشاره به انفجارها در برابر مدرسه «سيدالشهداء» در غرب کابل گفته: «اکنون پس از حملات وحشتناک روزهاي اخير اهميت تاکيد بر اين‌که افغانستان و دولت اين کشور همچنان مي‌توانند بر روي حمايت اروپا حساب کنند دوچندان شده است.»
با اين حال ساز و کار چنين حمايتي همچنان تحت بررسي قرار دارد. جيمي شي بر اين باور است که حمايت قدرت هاي اروپايي مي‌تواند مشابه سياستي باشد که وي آن را «بازدارنده‌گي از آن سوي افق» مي‌نامد. سياستي که به گفته او اسراييل به شکلي مؤثر آن را پياده کرده است.
جيمي شي با اشاره به مثال اسراييل گفته: «آن‌ها نيروهاي ثابتي ندارند، اما توانايي زيادي در شناسايي تهديدها از آن سوي مرزها دارند تا به اين ترتيب آن‌ها را با استفاده از حملات هوايي، عمليات پهپادي و خرابکاري….. خنثا کنند.»
او در ادامه اظهار داشت: «سوال بزرگ براي امريکا و ناتو اينجاست که آيا قادر به پياده کردن نوعي از «بازدارنده‌گي از آن سوي افق» در منطقه خواهند بود يا خير.»
جيمي شي افزوده: «به اين ترتيب اگر خطر فروپاشي دولت افغانستان به دليل عدم دست‌يابي به توافق بر سر تقسيم قدرت پيش بيايد و اگر يک شهر بزرگ در آستانه سقوط به دست طالبان باشد اين نيروي آن سوي افق به سبک اسراييلي آن مي‌تواند به سرعت وارد عمل شود تا موازنه قوا را تغيير دهد.»
نيک رنولدز، تحليلگر و کارشناس جنگ افزارهاي زميني در انديشکده «آر يو اس آي» در لندن نيز معتقد است که حمايت‌ها از افغانستان مي تواند به شکل آموزش بخش خاصي از نيروهاي امنيتي افغانستان مانند پرسونل نيروي هوايي در خارج از کشور ادامه پيدا کند.
تصميم جو بايدن رييس جمهوري امريکا براي خروج تمام نيروهاي اين کشور از افغانستان تا پيش از روز 11 سپتمبر متحدان واشنگتن در ناتو را در مقابل عمل انجام شده قرار داده است.
نيک رنولدز در اين باره مي‌گويد: «تمام کشورهاي عضو ناتو براي استقرار [در افغانستان] به ويژه از نظر تجهيزاتي، محافظت از نيروها و شبکه امدارساني به امريکا متکي هستند.»
او افزوده: «بدون شبکه امريکا واقعاً ناتو گزينه‌اي براي ماندن در افغانستان به صورت مستقل از امريکا نداشت».
نيک رنولدز همچنين بر اين باور است که فارغ از موافقت يا مخالفت هر کشور با خروج از افغانستان همه اين کشورها تصميمي «عمل گرايانه» اتخاذ کرده‌اند تا همبستگي بين اعضاي ناتو حفظ شود.
جوزپ بورل، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا روز پنجشنبه گذشته گفت که پس از تصميم امريکا «ما بايد با شرايطي که پيش خواهد آمد روبرو شويم.»
عالي‌ترين مقام ديپلماتيک اتحاديه اروپا افزوده: «خشونت در افغانستان در حال افزايش است و اين واضح است که اتحاديه اروپا نمي تواند وقتي امريکا از افغانستان خارج شد باقي بماند.»
او در همين راستا خواستار «اتخاذ تصميم هايي مثبت براي رويارويي با واقعيت» از سوي کشورهاي اروپايي شد.
چشم‌انداز پيش روي ارتش افغانستان چيست؟
جيمي شي بر اين باور است که خروج قدرت هاي غربي از افغانستان با در نظر گرفتن سوابق تاريخي مي تواند هشدارآميز باشد. او ضمن اشاره به تاريخ جنگ ويتنام گفته: «امريکا وعده داده بود که در ويتنام باقي خواهد ماند، اما وقتي کنگره بودجه را قطع کرد ارتش ويتنام جنوبي ظرف دو سال از هم فروپاشيد.»
او اظهار داشته: «درسي که از اين ماجرا مي‌توان گرفت اين است که ارتش ها تا وقتي به نبرد ادامه مي دهند که اروپايي ها و امريکايي ها هزينه آن را تأمين مي کنند.»
جيمي شي در ادامه با اشاره به عدم حضور نظاميان ناتو پس از ماه سپتمبر اين پرسش را مطرح مي‌کند که «به طور واقع بينانه شما تا چه موقع مي توانيد به اختصاص پول زيادي به کابل ادامه دهيد؟.»
او بر اين باور است که «بهتر» بود امريکا و متحدانش چند سال ديگر در افغانستان باقي مي ماندند تا روند کمک به نيروهاي امنيتي افغانستان تکميل مي شد.
منبع: يورونيوز/ برگردان به فارسي دري/ ديد
