بايدن در صدد تغييراستراتيژی سياسی به استراتيژی علمی وعقلانی در افغانستان

جوبایدن پس از تنش های انتخاباتی در ۲۰ جنوری ۲۰۲۱ در موجی از تهدید ها و در میان تدابیر شدید امنیتی مراسم تحلیف را به حیث چهل و ششمین رییس جمهوری امریکا در کاخ  سفید بجا آورد. تنش های انتخاباتی پس از آن سراسر امریکا را فراگرفت که ترمپ رییس جمهور پیشین امریکا از پذیرش نتیجۀ انتخابات خودداری کرد. این مراسم در حالی برگزار شد که ۲۵ هزار نظامی تدابیر امنیتی واشنګتن را ګرفته بودند و واشنګتن ازلحاظ امنیتی شبه کابل و بغداد خوانده شد. بایدن بر رسم معمول امریکا روز نخست کار خود را با لغو برخی فرمان های ترمپ آغاز کرد. لغو فرمان اجرایی رئیس جمهور ترمپ مبنی بر ممنوعیت صدور ویزا برای شهروندان چند کشور، با اکثریت جمعیت مسلمان، یکی از نخستین اقدام‌های جو بایدن بود. لغو ممنوعیت صدور ویزا ترمپ در جنوری ۲۰۱۷ و در نخستین روزهای حضور در کاخ سفید فرمانی امضاء کرد که مطابق آن صدور ویزا برای شهروندان ایران، لیبی، سوریه، یمن، سومالی و سودان متوقف شد. یکی دیگر از اقدام‌های بایدن در نخستین روز حضور در کاخ سفید پیوستن دوبارۀ امریکا به سازمان صحی جهان، امر بررسی پول هایی که روسیه برای کشتن سربازان امریکایی به طالبان پرداخته و بررسی مداخلۀ روسی در انتخابات پیشین امریکا و لغو فرمان خروج امریکا از توافق اقلیمی پاریس بود که ترمپ اکتبر ۲۰۱۹ امضاء کرده است. این توافقنامه برای مقابله با تغییرات آب و هوایی، از جمله از طریق کاهش تولید گازهای گل‌خانه‌یی، سال ۲۰۱۴ به امضای نماینده‌گان ۱۹۵ کشور رسیده بود. وی تحت عنوان۱۰ روز برای بازگشت امریکا به مسیر درست، درکنار لغو دو فرمان یادشدۀ ترمپ، ۱۰ فرمان اجرایی برای مبارزه با کرونا را  نیز صادر نمود. یکی از فرمان‌های رییس جمهوری جدید استفاده از ماسک به صورت اجباری دراداره های دولتی و مکان های عمومی است. مراسم سوگند پس از آن برگزار شد که چند روز پیشتر از آن هزاران تفنگدار موانع امنیتی را شکستند و بر کنگرۀ امریکا هجوم آوردند که در نتیجۀ آن ۴ نقر کشته شد. این حمله در حالی صورت گرفت که کنگرۀ امریکا مصروف شمارش الکترال رای های جوبایدن بود. این حمله دموکراسی ۲۵۰ سالۀ امریکا را از جا جنباند و به نحوی بر ناپاسخگویی دموکراسی و افزایش تبعیض در این کشور مهر تأیید نهاد. آقای ترمپ روز سه شنبه همزمان به روز سوگند بایدن در پیامی ویدئویی به روی کار آمدن دولتی تازه در روز ۲۰ جنوری اذعان کرد، اما به آقای بایدن تبریک نگفت، با این حال صبح چهارشنبه برای دولت تازه آرزوی موفقیت کرد. او همچنین قول داد که “به شکلی باز خواهد گشت.” او صبح چهارشنبه با هواپیمای ریاست جمهوری در کنار خانواده اش راهی فلوریدا شد. او که قبلاً در نیویورک زنده‌گی می کرد اکنون به ایالت جنوبی فلوریدا نقل مکان کرده است. ترمپ در هنگام خروج از کاخ سفید گفت که دستاورد های بزرگی در هنگام ریاست جمهوری خود داشته است. وی از بازسازی اردوی امریکا و کاهش مالیات و پایین آوردن سطح بیکاری و ایجاد نیروی فضایی امریکا سخن گفت. وی گفت، نخستین رییس جمهور امریکا است که جنگ را آغاز نکرده است. از کشته شدن فضای ایرانی و سرکوب داعش و رهبر آن بغدادی نیز سخن گفت و بدون این که نام از بایدن ببرد، برای حکومت آینده درخواست موفقیت کرد. این نخستین بار است که بعد از ۱۵۲ سال یک رییس جمهور امریکا در مراسم تحلیف جانشین خود اشتراک نمی کند. حدود ۲۰ هزار اردو و پولیس امنیت کاخ سفید را گرفته است. ترمپ نخستین رییس جمهور امریکا است که دوبار استیضاح شده است و استیضاح آخرین آن در کنگره است که چه وقت امر محاکمه او صادر می گردد. ترمپ  که هنوز هم برد بایدن را نپذیرفته و با فراخوانی حمله به کانگرس بر دموکراسی دو و نیم قرنه امریکا خیانت کرده و بر دموکراسی امریکا ضربه جبران ناپذیر وارد کرده است، بهای آنرا خواهد پرداخت یا این که او هم شامل اسطورسازی ها خواهد شد؛ زیرا در طول تاریخ از رییسان جمهور امریکا به دور از نقص و عیب هایی آنان اسطوره سازی شده و از آنان به عنوان نیرو های ذخیره و قابل احترام نام برده شده که حتا نیکسن بعد از رسوایی بزرگ واترگیت در سیستم سیاسی امریکا نفوذ داشت. در جریان انتخابات ریاست جمهوری ایالات متحده امریکا تعدادی از مأموران سابق اف‌بی‌آی وارد ساختمان هتل واترگیت محل استقرار ستاد انتخاباتی حزب دموکرات ایالات متحده امریکا شدند و دستگاه‌های شنود کار گذاشتند و سپس اسناد و مدارکی را برای اهداف مختلف به سرقت بردند. ابتدا چنین تصور می‌شد که این قانون‌شکنی توسط افراد دون‌پایه طراحی و هدایت شده‌است. اما پس از آن که نیکسون از تحویل نوارهای ضبط‌شده به کمیته قضایی مجلس نماینده‌گان ایالات متحده امریکا خودداری کرد پای رئیس‌جمهور ایالات متحده امریکا نیز به میان کشیده شد. در هفته بعد کمیته قضایی مجلس نمایندگان، رای خود را مبنی برارتکاب جرم به وسیلۀ نیکسون چون، سوءاستفاده از قدرت، کارشکنی در امر اجرای عدالت و اهانت به کنگره اعلان نمود. بدون تردید ترمپ هم شامل این اسطوره سازی ها خواهد شد، اما هجوم برکنگرۀ امریکا این بخشش و بزرگ منشی مردم امریکا را به چالش کشیده است.

آنچه در این جا باید به آن پرداخته شود، تماس نگرفتن بایدن به موضوع افغانستان که وی در جریان سخنرانی خود به آن اشاره نکرد. اما پیش از سخنرانی او آنتونی بلینکن، نامزد وزارت خارجه‌ی امریکا (سه‌شنبه، ۳۰ جدی) در جلسه‌ تأیید صلاحیتش در کمیته‌ی خارجی سنای امریکا، گفت که جو بایدن از جزییات توافق‌نامه‌ی امریکا با طالبان آگاه نیست و باید آن را بررسی کند. به گفته‌ی آقای بلینکن، برخی ضمیمه‌های محرم در توافق‌نامه وجود دارد که نیاز به بررسی دارد. «باید با دقت بررسی کنیم که واقعاً در مورد چه چیزهایی گفت‌وگو شده. من هنوز از این جزییات آگاه نیستم.» شماری از رسانه‌های امریکایی گزارش دادند که پنتاگون/وزارت دفاع امریکا از دادن جزییات درباره‌ی جنگ و صلح افغانستان به بایدن خودداری کرده است. نشریه‌ی پوئیتیکو، اخیراً گزارش داده است که پنتاگون، مانع دست‌یابی اعضای جدید حکومت جو بایدن به اطلاعاتی درباره‌ی کاهش نیروهای امریکایی در افغانستان، ماموریت سربازان امریکایی در افریقا و برنامه‌ی توزیع واکسین کرونا شده است. بر اساس این گزارش، افرادی که از سوی دونالد ترمپ در پنتاگون گماشته شده بودند، مانع ارایه‌ی اطلاعات به درباره‌ی جنگ افغانستان به جو بایدن شده‌اند. در این گزارش نوشته شده است: «این کار سبب خواهد شد تا حکومت جدید امریکا در زمینه‌ی دسترسی به اطلاعات مهم دچار مشکل شود.»

آنتونی بلنکن نامزد وزیر خارجه جوبایدن در مجلس استماعیه کانگرس گفت که توافقنامه ۲۸ فیروزی ۲۰۲۰ میان امریکا و طالبان را ارزیابی می کند تا فهمیده شود که این توافقنامه دارای چه ابهامات است و آیا تأمین کنندهء منافع ملی امریکا است یا خیر. وی در فسمتی از سخنان خود از ماندن نیرو های خود در افغانستان سخن گفت و افزود که این توافقنامه دو رخ دارد که با یک رخ آن جز کاخ سفید کس دیگری به آن دسترسی ندارد. مشاوران بایدن می گویند که توافقنامه دوحه و خروج نیرو های امریکایی از افغانستان دوباره بررسی خواهد شد تا دیده شود که این توافقنامه بر خطری پایان داده است که امریکا را از افغانستان تهدید می کند. تیم بایدن توافقنامه دوحه را مبهم خوانده اند. رئیس جمهوری افغانستان هم این توافقنامه را مبهم خوانده است.

جنرال لویس آفستن نخستین نامزد وزیر دفاع سیاه پوست امریکا گفت که می خواهیم به این جنگ پایان بدهیم و به تهدید القاعده نیز پایان داده و مطمئن شویم که دیگر امریکا از افغانستان مورد تهدید قرار نمی گیرد. جیک سالیوان مشاور امنیت ملی امریکا نیزگفته است که توافقنامه صلح با گروه طالبان را بازنگری و بررسی می‌کند که آیا این گروه به تعهدات خود در زمینه‌های قطع رابطه با گروه های تروریستی،کاهش خشونت و آغاز مذاکره معنی‌دار با حکومت افغانستان پابند است یا نه. وی تاکید کرده که که کشورش برای حفظ “دستاوردهای فوق‌العاده زنان، دختران و اقلیت‌ها” در افغانستان به عنوان بخشی از روند حمایت می‌کند.  بررسی های جدید توافقنامه دوحه از سوی امریکا پهلو های پنهان آن را آشکارا و پرده از پنهان کاری های خلیل زاد بیرون خواهد کرد که تا کنون پنهان مانده است. خلیل زاد در این توافقنامه نه تنها به حکومت و مردم افغانستان بی حرمتی کرده و آن را به خواست طالبان و پاکستان در غیاب حکومت و مردم افغانستان با طالبان امضا کرده و با چشم پوشی از لانه های تروریستی در پاکستان و رهایی زودهنگام ۵ هزار زندانی طالب و موضوع های دیگر که تا کنون افشا نشده اند. این ها پرسش هایی اند که آقای خلیل زاد این لابی پاکستان پاسخ بدهد‌. امید است که این بررسی چهره اصلی خلیل زاد را مانند خانم رافائل معاون وزیر خارجه پیشین امریکا برملا نماید. وی پس از کنار رفتن از وظیفه افشا شد که لابی پاکستان بود و از این کشور پول دریافت می کرد.

باورها بر این است که اگر توافق‌نامه دقیق بررسی شود، احتمال می‌رود که دولت افغانستان جایگاه از دست ‌رفته‌اش را در گفت‌وگوهای صلح افغانستان به دست بیاورد و از امتیاز طالبان کاسته شود. خلیل در این توافقنامه حکومت و مردم افغانستان را به حاشیه راند و با چشم پوشی از لانه های تروریستی و رهبران آنان این توافقنامه را به سود طالبان و پاکستان امضا نمود. وی با امضای این توافقنامه حکومت افغانستان را وادار به رهایی ۵ هزار زندانی طالب نمود و در حقیقت حاکمیت ملی افغانستان را زیر پرسش برد و در این معامله طالبان را یک سر و گردن بلندتر از  حکومت افغانستان جلوه داد. گذشته از این که او به نحوی فرصت سازی کرد تا مشاوران نظامی و ملکی پاکستان مذاکرات طالبان را مدیریت کنند. آنچه در این جا از توافقنامۀ دوحه سخن رفته است. مربوط به پهلو های آشکار آن است و پهلو های پنهان آن هنوز آشکارا نشده و تنها کاخ سفید از آن آگاهی داشت. این برای بایدن پرسش برانگیز است. برای بایدن دشوار بود که بدون آگاهی از پهلوی های پنهان توافقنامۀ دوحه در مورد این توافقنامه و جنگ و صلح افغانستان تبصره نماید.

در حالی که در این توافقنامه تمامی امتیاز ها به طالبان داده شود و اما دولت افغانستان برای پیش‌شرط صلح و بر اساس توافق‌نامه‌ی امریکا و طالبان، بیش از ۵۰۰۰ زندانی خطرناک طالبان را از بند رها کرد. از سویی هم در گزارش تحقیقی روزنامه‌ی صبح کابل که در ۵ سپتامبر ۲۰۲۰ نشر شد، روشن شد که ۶۸ درصد از زندانیان رهاشده‌ی گروه طالبان به میدان‌های جنگ باز گشته‌اند. هم‌چنان در این اواخر طالبان خواهان رهایی ۷۰۰۰ زندانی دیگرشان نیز شده‌اند که به باور آگاهان امتیازی است که دولت ترمپ به این گروه داده است؛ اما دولت افغانستان گفته که این نیروها را رها نخواهند کرد. به‌نظر می‌رسد برخی از اطلاعات لازم از بایدن پنهان مانده و هنوز به اطلاعش نرسیده؛ حالا که بحث بر سر این اطلاعات داغ است، پاکستان نیز نگران شده است. به‌نظر می‌رسد برخی از اطلاعات لازم از بایدن پنهان مانده و هنوز به اطلاعش نرسیده؛ حالا که بحث بر سر این اطلاعات داغ است، پاکستان نیز نگران شده است. از سویی هم گزینش کاملا هریس که از مادر هندی تبار به دنیا آمده و نیز مایۀ نگرانی پاکستان است که مبادا بایدن را برضد پاکستان و سیاست های تروریست پرورانه اش ترغیب کند. هرچند شماری نویسنده گان وال ستریت ژورنال از کاملا هریس خانمی قسی القلب معرفی کرده اند که چنین رویکردی را دراو ناممکن می دانند.

از همین رو پاکستان در تلاش است تا از توافق‌نامه طالبان و امریکا، طوری حمایت کند که دوباره، این گروه به حاشیه نرود. تلاش‎های این کشور بیشتر برای ساختن یک فضای تنش‌انگیز در داخل افغانستان است و برای همین هدف می‌خواهد طالبان را به‌عنوان یک گروه سیاسی و پرقدرت در  این کشور، جا بزند؛ زیرا طالبان پس از این توافق، دارای رابطه خارجی و رسمی با کشورها، به خصوص، امریکا شد. چنان که شاه‌ محمود قریشی، روز پنج‌شنبه (۲ دلو/ ۲۱ جنوری)  در مصاحبه با شبکۀ خبری الجزیره، گفت: «من فکر می‌کنم دولت بایدن باید درک کند، فرصتی که در افغانستان به وجود آمده، نباید از دست برود؛ زیرا که پس از مدت‌ها ما در مسیر درست قرار گرفته‌ایم.» این سخنان قریشی نگرانی عمیق او را نسبت به سیاست های بایدن در مورد توافقنامۀ دوحه بی می تابد. پاکستان بررغم دهان کجی های خلیل زاد کمک بنیادی برای صلح افغانستان انجام نداده و در مورد بسته کردن پایگاه های نظامی طالبان و رهبران آنان تصمیمی نگرفته است. بنا بر این گفته می توان که پاکستانی‌ها، هیچ کمکی برای رسیدن افغانستان به صلح انجام نداده اند و نمی دهند؛ زیرا آنان حکومت موردنظر خود را در افغانستان می‌خواهند. این‌که کشور همسایه‌ی ما می‌خواهد توافق‌نامه امریکا و طالبان را از مورد تخطی قرار گرفتن نجات بدهد، به‌واقع، تلاشی برای نجات حکومت مورد نظرش است. توافقنامۀ دوحه پاکستان را جرأت داد ته به گونۀ علنی از طالبان حمایت کنند. پیش‌ازاین، پاکستانی‌ها حمایت‌های‌شان را از گروه طالبان، پنهان نگه می‌داشتند ولی اکنون، همه چیز تغییر کرده است. ممکن است پاکستان ها به‌زودی در سیاست‌های افغانستان به‌شکل قانونی وارد شوند. پاکستان خواهان به‌قدرت رسیدن طالبان است و اگر چنین شود، وسعت و زمینۀ سیاست‌گذاری‌های این کشور به‌اندازه مساحت افغانستان و خود پاکستان، بزرگ‌تر می‌شود، زیرا در آن‌صورت، این پاکستان است که در مورد افغانستان تصمیم می‌گیرد. در این تردیدی نیست که پاکستان دوست استراتیژیک امریکا است و رهبران کاخ سفید همیشه تلاش کرده اند تا این کشور را در حلقۀ استراتیژیک خود در منطقه حفظ کنند و اما روابط اخیر امریکا با هند و حمایت های پاکستان از تروریستان سبب شده تا رهبران امریکا به پاکستان به نظر تازه نگاه کنند. چنان که پاکستان بر رغم تلاش های زیاد نتوانست حمایت امریکا را جذب کند تا از رفتن به لیست سیاه ام آی اف پیشگیری کند و این سبب شده تا بخاطر حمایت از جماعت دعوه و جیش محمد یک ماه بعد شامل همان لیست شود. پاکستان در گذشته توانسته بود تا به بهانه های مختلف رییسان جمهور امریکا را به تور خود بکشاند و اما دشواری های دست و پاگیر در داخل امریکا سبب شده تا پاکستان این شانس را نداشته باشد.

ادامه دارد…