مایک پومپیو، وزیر امور خارجه امریکا گفته است که در حدود یک سال گذشته هیچ نظامی امریکایی در افغانستان کشته نشده است. آقای پومپیو در توییتر خود نگاشته است:”ماموریت ما در افغانستان از میان بردن شبکه القاعده و هر گونه تهدید علیه امریکا است. برای رسیدن به چنین هدفی به صدها و هزارها نیرو در افغانستان نیاز نداریم. شریکهایی مانند افغانهای شجاع و نیروهای ناتو هستند.”
وزیر خارجه امریکا همچنین گفته است که کشورش توانایی اعمال قدرت از راه دور را هم دارد. پومپیو از مذاکرات صلح بین دولت افغانستان و گروه طالبان به عنوان پیشرفت یاد کرده، اما هیچ اشارهیی به تشدید خشونتها و افزایش تلفات افراد غیر نظامی در افغانستان نکرده است.
اظهارات اخیر مایک پومپیو در واقع در حکم شهادت به بیگناهی طالبان است. امریکاییها پس از توافق صلح دوحه با طالبان همیشه تلاش کردهاند که کارنامه طالبان را سفیدنمایی کنند. از 29 فبروری سال 2020 تا اکنون(حدود یکسال) که میان امریکا و طالبان توافقنامه صلح امضا شده است، بحث در مورد اینکه این توافقنامه چه تأثیری بر کاهش خشنونتها داشته، در محافل سیاسی مطرح بوده است.
توافق دوحه همچنان محکی برای سنجش تعهدپذیری طالبان در نظر گرفته میشود. ادعای حکومت افغانستان بعد از توافق صلح امریکا و طالبان این بوده که طالبان یک گروه تعهدشکن است و نمیتوان به قول و قرار این گروه اعتماد کرد. در مقابل امریکاییها همواره تلاش کردهاند نشان دهند که طالبان به تعهدات خود عمل کرده و میتوان بالای این گروه همچون یک طرف با اعتماد قرارداد حساب و کتاب باز کرد. اظهارات اخیر پومپیو درست در همین راستا قابل تحلیل است. این اظهارات به نحوی پاسخ به اتهامهایی است که از طرف حکومت افغانستان به طالبان مبنی بر تشدید خشونتها و عدم اعتقاد این گروه به صلح وارد میشود.
اظهارات اخیر پومپیو را همچنان میتوان در راستای توجیه خروج نظامی زودهنگام امریکا از افغانستان در نظر گرفت. امریکا طبق توافق صلح دوحه متعهد شده که تا حدود چهار ماه دیگر(ماه می 2021) نیروهای نظامی خود را از افغانستان خارج کند. این تصمیم امریکا با مخالفتهایی در افغانستان و امریکا مواجه شده است. دلیل مخالفین این است که زمینه برای خروج زودهنگام نیروهای امریکایی از افغانستان مساعد نیست و اگر این کار صورت گیرد، تبعات منفی آن بالای امنیت افغانستان و منطقه زیاد خواهد بود. ظاهراً وزیر امور خارجه امریکا با اظهارات اخیرش به مخالفین خروج زودهنگام پیام داده که عملیات خروج در موقع مشخص شده انجام خواهد شد و مخالفتها در این زمینه سودی ندارد. به همین دلیل او اشارهیی به توانایی نیروهای امنیتی افغانستان کرده و خواسته است که این را بیان کند که ما به هرحال خارج میشویم و نیروهای امنیتی افغانستان باید مسوولیت تأمین امنیت کشور شان را به تنهایی به عهده بگیرند.
وزیر امور خارجه امریکا در حالی به«بیگناهی» طالبان شهادت میدهد که حکومت افغانستان همچنان به حملات شدید لفظی بالای طالبان و حامیان این گروه ادامه میدهد و بر این موضع تاکید دارد که طالبان اهل صلح نیستند، از حمایت بیرونی برخوردارند و میخواهند که با جنگ و خشونت به قدرت برسند.
در تازهترین مورد، امرالله صالح معاون ریاست جمهوری افغانستان گفت که پاکستان سالانه هزاران وسیله کنترل ماینهای انفجاری را به طالبان میدهد. آقای صالح دیروز گفت که طالبان آمونیم نایتری، مواد انفجاری نظامی و کنترل بمبهای مرگبار را از پاکستان به دست میآورند. او در صفحه فیسبوک خود نوشته که ریاست امنیت ملی صدها عدد از این وسایل مرگبار را از “تروریستان” بازداشت شده، به دست آورده است. آقای صالح یک روز پیش نیز گفته بود که کنترلها همچو بمبهایی یک وسیله پیچیده فنی است که در افغانستان پیدا نمیشود. او گفته بود “این وسیله در بازارهای تجارتی یافت نمیشود و در پاکستان نیز باید اول اجازه دولت را خریدار با خود داشته باشد».
سیاست متهمسازی پاکستان به حمایت از طالبان، از سیاستهای شناخته شده و قدیمی حکومت افغانستان در عرصه جنگ و صلح است. این سیاست پس از توافق صلح دوحه بین امریکا و طالبان در معرض بدبنینی امریکاییها قرار گرفته و تاکید برآن به نحوی سبوتاژ روند صلح تعبیر میشود.
به نظر میرسد که حکومت افغانستان در صدد ارایه ادله و اسناد برای امریکاییها است تا براساس آن نشان دهد که پاکستان دست از حمایت طالبان بر نمیدارد و سیاست این کشور در افغانستان تشدید جنگ و سقوط حکومت تحت الحمایه امریکا بهوسیله شبه نظامیان طالبان به عنوان نیروهای نیابتی پاکستان است. در چند مورد دیده شده که وقتی حکومت افغانستان ادعا کرده که طالبان در فلان حمله تروریستی دست دارند و این حملات همچنان از پاکستان رهبری میشود، این ادعا مورد شک و تردید امریکاییها قرار گرفته وآنان خواستار توضیحات و ارایه سند برای اثبات این ادعا شدهاند.
در اظهارات اخیر پومپیو و صالح نیز میتوان این تقابل دیدگاه را به مشاهده نشست. وزیر امور خارجه امریکا میگوید که طالبان در نزدیک به یک سال هیچ سرباز امریکاییرا نکشتهاند. معنای حرف او این است که طالبان به تعهدات خود با امریکا عمل کرده و بنا براین امریکا در نظر دارد که در روند صلح از موضع این گروه حمایت کند و باب بحث واگذاری قدرت به طالبان نیز شود. اما در این طرف، معاون ریاست جمهوری افغانستان بعد از هر حمله تروریستی در کابل، اسناد و شواهدی ارایه میکند که نشان دهد، طالبان به جنگ و خشونت ادامه میدهند و در این راستا حمایت مستقیم پاکستان را نیز با خود دارند.
تقابل میان کابل-واشنگتن در مورد جنگ و صلح در حالی تداوم مییابد که اعضای هیأت مذاکره کننده حکومت گفتهاند که در دور دوم مذاکرات(16جدی) بحث اصلی مذاکرات«تقسیم قدرت» خواهد بود.
عبدالحفیط منصور، عضو هیأت مذاکره کننده افغانستان گفته است در دور دوم مذاکرات “قصه شاید مستقیم به این برسد که در حکومت آینده چه جاهای داده شود و یا گرفته شود.” این عضو هیأت مذاکره کننده معتقد است که در صد سال اخیر این چهارمین مورد است که افغانستان با چنین مرحله تاریخی مواجه میشود. او گفت که امان الله خان، پادشاهی که استقلال این کشور را از انگلیس گرفت، نجیب الله، رییس جمهور چپگرای افغانستان، برهان الدین ربانی، رییس جمهور دولت مجاهدین و محمد اشرف غنی، رییس جمهور کنونی این کشور با این وضعیت مواجه شدهاند. آقای منصور همچنان هشدار داد که خطر آن وجود دارد که جنگها تشدید شود، چون به گفته او در زمان آغاز مذاکرات صلح، طالبان سعی میکنند که قضیه را به نفع خود با جنگ یکسره کنند.
هرچند پیش فرض حکومت افغانستان از ارایه اسناد در مورد تداوم خشونتورزی طالبان و تداوم حمایت پاکستان از جنگ طالبان، این است که با ثبیت این ادعا، امریکا در مورد برنامه صلح با طالبان تجدید نظر میکند، اما با توجه به اظهارات اخیر پومپیو به نظر میرسد که امریکاییها عزم خود را برای خروج نظامی از افغانستان و تاکید زورگویانه به دستیابی به یک توافق سیاسی میان طرفین داخلی جزم کردهاند و اسناد و مدارک حکومت افغانستان تغییری در تصمیم امریکا ایجاد نخواهد کرد.
راهی که حکومت افغانستان برای جلوگیری از عملی شدن سناریوی صلح امریکا و طالبان دارد این است که زمان آغاز دور دوم مذاکرات را به تعویق اندازد تا شاید دلیل مستحکمتر برای تجدید نظر در برنامه صلح امریکا و فرصت دیگری برای اعمال نفوذ بر مراجع تصمیمگیری امریکا بهدست آورد. به همین دلیل حکومت افغانستان در مورد محل برگزاری مذاکرات بحثی را در میان انداخته که به نظر میرسد با توجه به تاکید عبدالله عبدالله رییس شورای مصالحه منبی بر برگزاری دور دوم مذاکرات در قطر، امریکاییها بحث در مورد تغییر مکان مذاکره را نیز منتفی میدانند.