سیاسی
امريکا از افغانستان می رود، دوباره برنخواهد گشت؟
جو بايدن، رييس‌جمهوري امريکا، که بار ديگر زمان خروج کامل نيروهاي امريکايي را پيش کشيده و 31 اگست اعلام کرده است، بيش از يک دهه است در مورد اوضاع سياسي و امنيتي افغانستان بدبين بوده و باور نداشته است حفظ سربازان امريکايي در اين کشور به دولت‌سازي کمک خواهد کرد.
او در جون 2009 و در آستانه مراسم تحليفش به‌عنوان معاون بارک اوباما، رييس جمهور وقت امريکا، در رأس هيأتي بلندپايه از اعضاي کنگره و مقام‌هاي سياسي، وارد کابل شد و در مراسم دعوت شب، به حامد کرزي، رييس‌جمهور پيشين افغانستان، هشدار داد که اگر حکومت‌داري‌اش را بهتر و دولتش را فراگيرتر نکند، حمايت واشنگتن را از دست خواهد داد. اشاره معاون رييس‌جمهور وقت امريکا به اتهام‌هاي اختلاس و فساد اداري برادران حامد کرزي بود.
منابع گوناگون از جمله زلمي خليل‌زاد در کتاب «فرستاده»، مي‌گويند کرزي هم در جريان غذاخوري درباره تلفات غيرنظاميان امريکايي به او تاخت و جر‌و‌بحث تا جايي کشيد که بايدن ناچار شد دستمالش را روي ميز بيندازد و غذا را نيمه‌تمام رها کند.
جو بايدن پيش‌تر، پس از سرنگوني رژيم طالبان در حمله ايالات متحده امريکا به شبکه القاعده و متحدانش در پي حملات 11 سپتامبر 2001 به امريکا، از حاميان سرسخت تلا‌ش‌هاي نظامي و بشردوستانه براي بازسازي افغانستان بود.
اما دعوا با کرزي و بقيه سفر ناخوشايندش به افغانستان اين حس را به بايدن القا کرد که جنگ افغانستان واشنگتن را غرق خواهد کرد و امکان پيروزي نيست.
جونا بلنک، مشاور ديرينه جو بايدن که او را در سفر سال 2009 به افغانستان همراهي مي‌کرد، به رويترز گفته: «دليل اين بي‌‌ميلي فقط بي‌حوصله‌گي نبود. خوشبيني بايدن به‌مرور طي سال‌ها از بين رفت.»
جو بايدن که با افزايش نيروهاي امريکايي در افغانستان در سال 2009 مخالف بود، بحث بر سر سياست جديد امريکا درباره افغانستان را به رقبايش در کاخ سفيد واگذار کرد و بارک اوباما تصميم گرفت نيروهاي بيشتري به افغانستان بفرستد تا موازنه قوا را به نفع نيروهاي بين‌المللي و دولت افغانستان عليه طالبان تغيير دهد و جنگ تا سال 2017 که دوره کاري دولت اوباما تمام شد، ادامه يافت.
اما اکنون، کليد کاخ سفيد در دست جو بايدن است و به‌رغم مخالفت برخي کارشناسان نظامي، قانون‌گذاران دموکرات و جمهوري‌خواه و مقام‌هاي نهادهاي بشردوستانه، خروج کامل نيروهاي امريکايي از افغانستان زير نظر او انجام مي‌شود.
دونالد ترمپ، رييس‌جمهوري پيشين امريکا، توافق‌نامه‌اي را با طالبان نهايي کرد که براساس آن، تمام نيروهاي امريکايي تا ماه مي سال 2021 بايستي از افغانستان خارج مي‌شدند. آقاي بايدن در سخنراني روز پنجشنبه (17سرطان) توضيح داد که نقض اين توافق‌نامه به حملات بيشتر طالبان عليه امريکا خواهد انجاميد و او تصميم گرفته است که اجازه ندهد خون يک سرباز امريکايي ديگر در افغانستان بريزد.
اما خون‌ريزي در افغانستان نه تنها متوقف نشده است که شدت هم گرفته است. طالبان به پيشروي در مناطق گوناگون کشور ادامه مي‌دهند و نيروهاي خيزش مردمي نيز مسلح شده‌اند. بايدن در اين سخنراني همچنين اذعان کرد که احتمال بروز يک جنگ داخلي ديگر در افغانستان وجود دارد، اما با وجود اين، متعهد است که نيروهاي امريکايي را از اين کشور بيرون بکشد. او خطاب به کشورهاي منطقه و رهبران سياسي افغانستان گفت بايد براي رسيدن به صلح کار کنند، در غير اين‌صورت خطر ناامني فقط به افغانستان محدود نخواهد ماند. اما رييس‌جمهوري امريکا در ادامه گفت به حمايت ديپلماتيک و بشردوستانه از افغان‌ها ادامه خواهد داد.
آقاي بايدن در اين سخنراني که زنده از کاخ سفيد پخش شد، گفته: «من با چشمان باز تصميم گرفته‌ام. من يک نسل ديگر امريکايي‌ها را به جنگ در افغانستان نمي‌فرستم که انتظار معقول رسيدن به نتايج متفاوت در آن وجود ندارد.»
بيش از 2400 سرباز امريکايي در جنگ افغانستان، که طولاني‌ترين جنگ تاريخ امريکا است، کشته و بيش از 20 هزار نفر ديگر مجروح شده‌اند.
نظرسنجي‌ها نشان مي‌دهد که بيشتر امريکايي‌ها از تصميم بايدن مبني بر خروج از افغانستان حمايت مي‌کنند. بر اساس نظرسنجي که موسسه ايپسوس در اپريل 2021 انجام داد، فقط 28 درصد پاسخ‌دهنده‌گان موافق بوده‌اند که امريکا به اهدافش در افغانستان رسيده است و 43 درصد گفته‌اند خروج امريکا به بازگشت القاعده کمک خواهد کرد.
برخي منتقدان سياست بايدن مقام‌هاي کنوني دولت امريکا هستند که هشدار مي‌دهند خروج سربازان در حالي دارد صورت مي‌گيرد که از طالبان هيچ ضمانتي براي شرکت در مذاکرات صلح، انتخابات دموکراتيک و قطع رابطه با القاعده گرفته نشده است.
پنتاگون اعلام کرده است که روند خروج 90 درصد تکميل شده است و طالبان هم حملات تازه‌اي براي تصرف مناطقي که پيش‌تر در دست دولت بودند، آغاز کرده است. گروه طالبان بندر اسلام قلعه در هرات را نيز تصرف کردند که با ايران هم‌مرز است.
لينزي گراهام، سناتور مطرح جمهوري‌خواه که در سفر 2009 جو بايدن به افغانستان او را همراهي مي‌کرد، هفته گذشته گفته بود که خروج نيروهاي امريکا از افغانستان مي‌تواند به بازگشت القاعده منجر شود و زمينه‌ساز حمله‌اي ديگر به امريکا شود. به گزارش رويترز، گراهام گفت: «به نفع امنيت ملي امريکا نيست که طالبان افغانستان را تصرف کند.»
جين شاهين، سناتور دموکرات امريکايي، هم از شرايط افغانستان ابراز نگراني عميق کرد.
هتر بار، رييس بخش حقوق زنان ديده‌بان حقوق بشر که سال‌ها در افغانستان زنده‌گي کرده است، در ارزيابي‌‌اش از شرايط، به رويترز گفته است: «احساس مي‌شود فاجعه تمام‌عياري در حال وقوع است، گويا کشور در حال سقوط است.»
يک گروه فراجناحي قانون‌گذاران امريکا نيز در مورد آينده افغانستان و احتمال شبکه‌سازي گروه‌هاي افراطي مسلح در اين کشور ابراز نگراني کرده است.
مايک راجرز، قانون‌گذار امريکايي، در اين زمينه گفته: «متأسفانه اين تصميم‌هاي نادرست به بازگشت دوباره ما به افغانستان در آينده نزديک خواهد انجاميد.»
وحيده پيکان/ اينديپندنت فارسي
