آيا طرح برگزاری انتخابات زودهنگام در افغانستان قابل اجرا است؟

چند روز پیش منابع آگاه در ارگ ریاست‌جمهوری به رسانه‌هاگفتند که اشرف غنی، رییس جمهوری کشور، طرح امریکا برای آینده افغانستان را رد کرده است و طرح خود مبنی بر برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست‌جمهوری را در نشست استانبول مطرح خواهد کرد.

اواخر ماه دلو، زلمی خلیل‌زاد، نماینده ویژه امریکا برای صلح افغانستان، با یک طرح جدید به افغانستان آمد. او این طرح را به دولت افغانستان، گروه طالبان و سیاست‌مداران مستقل این کشور تحویل داد. بیشتر چهره‌های بیرون از قدرت، این طرح را تأیید کردند. طالبان نیز با آن که این طرح را نه مستقیما تأیید و نه  رد کرد، اما وعده داد که آن را بررسی خواهد کرد.

این طرح که عنوان «توافق‌نامه صلح افغانستان» را بر خود دارد، روندی سه مرحله‌ای برای ایجاد نظام آینده افغانستان، پیشنهاد می‌کند که شامل اصول رهنمودی برای آینده افغانستان، حکومت انتقالی صلح و نقشه راه سیاسی و آتش‌بس فوری و همه‌جانبه در افغانستان است. دولت افغانستان از همان آغاز با این طرح مخالفت کرد و رییس ‌جمهور غنی در سخنرانی‌های خود بارها تاکید کرد که به جز انتخابات، به هیچ شیوه سیاسی دیگری، قدرت را واگذار نخواهد کرد. حالا با توجه به نزدیک شدن زمان نشست استانبول که بسیاری به آن امید بسته‌اند، دولت افغانستان اعلام کرده که طرحی را آورده است که زمینه برگزاری انتخابات حتا در شش ماه را تضمین می‌کند.

هرچند جزئیات کامل این طرح هنوز مطرح نشد، اما چند تن از منابع داخل ارگ به رسانه‌هایی چون رویترز گفته‌اند که این طرح در مقابل طرح امریکا تهیه شده است و هنوز هم در حال کار روی آن هستند.

جالب اینجا است که طالبان نیز با این طرح تند و تهاجمی برخورد نکرده‌اند. نعیم وردک، سخن‌گوی تیم مذاکره‌کننده طالبان در دوحه، به “بی‌بی‌سی” گفته است که اگر در مورد طرح انتخابات زودهنگام در استانبول تصمیمی گرفته شود، آن گاه آنان مسائل دیگری را در این رابطه مطرح خواهند کرد.

این که طرح رییس ‌جمهور در مورد انتخابات زودهنگام در افغانستان پذیرفته ‌شود یا خیر، یک بحث است، اما اساساً توان‌مندی کمیسیون انتخابات برای برگزاری چنین انتخاباتی است که هنوز محل ابهام و تردید است. در انتخابات‌های گذشته، نوک پیکان انتقادها مستقیماً متوجه کمیسیون انتخابات بود. بسیاری بر این باور بودند که علاوه بر آن که کمیسیون توان برگزاری انتخابات را ندارد، به شدت سلیقه‌ای و جانب‌دارانه عمل می‌کند. هر دو انتخابات ریاست‌جمهوری در سال‌های ۲۰۱۴ و ۲۰۱۹ با چالش نپذیرفتن نتیجه روبه‌رو شدند. حتا انتخابات پارلمانی در سال ۲۰۱۸ نیز دنیایی چالش و مشکل با خود داشته است. بنابراین پذیرش این که کمیسیون فعلی انتخابات، بانی برگزاری انتخابات شود، ناممکن می‌نماید و اگر قرار باشد کمیسیون انتخابات عوض شود و چهره‌های جدیدی این روند را به دست گیرند، آنگاه فرصت شش ماهه برای برگزاری انتخابات کافی نیست.

از سوی دیگر، به نظر نمی‌رسد طالبان با طرح برگزاری انتخابات زودهنگام موافقت کنند. طالبان به‌عنوان طرف اصلی منازعه در افغانستان، در کل با نفس انتخابات مخالف‌اند. به همین دلیل هم بحث حکومت موقت را پیش کشیده‌اند تا زیر چتر چنین حکومتی، حتا ساختار نظام را تغییر دهند. هرچند جامعه جهانی انتخابات را به‌عنوان اساس تعیین دولت در افغانستان پذیرفته و تاکنون نسبت به خواسته طالبان مقاومت کرده است،  اما حتا اگر طرح امریکا برای آینده افغانستان، بازهم گزینه انتخابات را برای تعیین زعیم آینده افغانستان، پس از حکومت موقت، تعیین‌کننده دانسته باشد، بازهم این احتمال وجود دارد که برای رسیدن به صلح و ثبات در افغانستان، بخشی از ارزش‌های دموکراتیک قربانی شوند.

حتا اگر این مسائل را هم در نظر نگیریم و فرض بر تأیید طرح رییس ‌جمهور برای برگزاری انتخابات باشد، بازهم شش ماه، زمانی بسیار اندک برای برگزاری گسترده انتخابات در افغانستان است.

در وضعیتی که بخش زیادی از سیاست‌مداران افغانستان موافقت خود را با ایجاد حکومت موقت در افغانستان اعلام کرده‌اند، حکومت کنونی افغانستان مسیر پرچالشی برای قبولاندن طرح خود مبنی بر برگزاری انتخابات زودهنگام به جامعه‌ی جهانی و حتا سیاست‌مداران افغانستان دارد و به همین دلیل باید از لابی قدرت‌مندی برای پذیرش جمعی طرح خود استفاده کند.

فریدون آژند/ فارسی اندیپندنت