فرهنگ و هنر
افکار و نظريات فقيد محمد داوود خان؛ در مورد پشتونستان
بخش هفتم: پوهاند نصرالله «ستانکزی»
در پيام صدراعظم پاکستان عنواني جلالتماب شما هم چنان تذکر رفته که «يکصدو پنجاه هزار اتباع افغان» در سال گذشته به پاکستان پناه برده‌اند.» اين هم تحريف حقايق است، حقيقت موضوع اينست که اين اتباع افغاني کوچي هاي افغان هستند که هرسال هنگام فرا رسيدن موسم سرما به وادي هاي گرم سواحل سند مهاجرت مي نمايند. ايشان اين رسم و عنعنه را از زماني‌که اين مناطق جزء افغانستان بود، تعقيب کرده اند. هنگامي‌که باد هاي گرم تابستان شروع به وزيدن مي کند، اين کوچي ها به سطوح مرتفع بر مي گردند. طرز زنده‌گي کوچي ها کاملاً به زمامداران پاکستان معلوم است، طوري‌که به مقامات برتانوي در دهه هاي گذشته معلوم بود. لذا حکومت پاکستان به خوبي مي داند که اگر محدوديت هايي از طرف مقامات مربوطه پاکستان وضع نمي شد و مزاحمت هاي از طرف شان براي آن مردم توليد نمي گرديد، تعداد کوچي ها به صورت عادي خيلي بيشتر از آن چه در مکتوب صدراعظم پاکستان نشان داده شده است،
مي بود.
گرچه حکومت پاکستان اخيراً کتاب سفيدي نشر کرده و در آن ادعا نموده است که اوضاع بلوچستان آرام شده و مردم که عليه پاکستان مبارزه مي کردند، تسليم گرديده اند. مي‌خواهم دو انکشاف عمده اي‌که ادعاي کتاب سفيد را رد مي‌کند، به توجه شما برسانم اولاً- حکومت پاکستان موعد قبلي اولتماتيوم که 15 اکتوبر تعيين کرده بود، براي دو ماه تمديد کرده است که تمديد اين موعد به خوبي نشان مي دهد که تهديد توسعه عمليات نظامي و بمباران هوايي هيچگونه تغييري را در مقاومت آزادي خواهان براي حصول حقوق حقه شان وارد ننموده و حکومت پاکستان که در داخل ميعاد آن اولتماتيوم موفق به پيشبرد مرام خود شده نتوانست مجبور گرديد براي نيل به اهداف نظامي خود در بلوچستان موعد جديدي را براي اولتماتيوم خود تعيين کند.
ثانياً – به تعداد 344 نفر مردم بلوچ شامل زنان و اطفال در اين هفته هاي اخير به خاک افغانستان پناه آورده اند. رجوع اين مردم به افغانستان شدت و وسعت ظلم و تشدد حکومت پاکستان مخصوصاً قواي نظامي آن کشور را بر مردم بلوچ که مجبور ساخته شده اند، مزارع وخانمان خويش را ترک بگويند نشان مي دهد.
از يک طرف حکومت پاکستان عفو عمومي را براي مجاهدين بلوچ اعلان کرده و با توزيع کتاب سفيد خويش اوضاع را در بلوچستان کاملاً عادي وانمود مي کند و از طرف ديگر ميعاد اولتماتيوم خود را براي دو ماه تمديد مي نمايد. اين تضاد واضح در ابلاغيه هاي حکومت پاکستان اين امر را تأييد مي کند که بر خلاف ادعاي مقاومت مجاهدين بلوچ عليه نظاميان پاکستان هيچگونه تقليلي رخ نداده است. تمديد اولتماتيوم ومهاجرت پناه گزينان بلوچ به افغانستان کاملاً درست بودن ادعاي افغانستان را ثابت ساخته و انديشه افغانستان را درباره دوام جنگ بين مردم بلوچ و حکومت پاکستان تصديق مي نمايد. همچنين به صورت آشکار اين حقيقت را تأييد مي نمايد که تطبيق سياست خشن و بيرحمانه، مردم کشي و امحاي دسته جمعي آن حکومت عليه مردم بيگناه بلوچ منجر به آشفته‌گي روز افزون اوضاع گرديده، حقوق بشري وسياسي مردم بلوچ را پايمال و خطري را براي صلح و امنيت در منطقه ما به وجود آورده است.
اين واقعيات نشان مي دهد که افغانستان بايد وضعيت وخيم را در بلوچستان به اطلاع شما و از طريق شما به کشور هاي عضو ملل متحد و جامعه بين المللي مي‌رسانيد و نمي گذاشت پرده ضخيم پروپاگند سوء پاکستان، حقايق را از انظار بپوشاند. بناءً مندرجات نامه گذشته مورخ 7 سپتامبر خود را بارديگر تأييد مي‌نمايم و اميدوارم که حکومت پاکستان از استعمال قوه عليه آزادي خواهان بلوچ که توسط اولتماتيوم تهديد گرديده اند، خودداري نمايد. اميدوارم جلالتماب شما احترامات فايقه مرا بپذيرد.
امضاي محمد داوود»
در 8 اگست سال 1976 ميلادي هنري کيسنجر وزير خارجه ايالات متحده امريکا، به کابل سفر نموده و مذاکرت ذيل را انجام دادند، در اين مذاکرات مطالب ذيل تبادله شده بود :
«کيسنجر با ابراز اين مطلب که براي امريکا رابطه با افغانستان استقلال و تماميت ارضي آن بسيار مهم است، مذاکره را آغاز نمود که به تعقيب آن محمد داوود با ياد آوري مختصر از آنچه در ديدار محمد نعيم با کيسنجر در امريکا قبلاً مطرح شده بود و آنچه در اولين ديدار کيسنجر به افغانستان راجع به اهداف انقلاب به وي توسط خودش گزارش داده شده بود، به روابط با پاکستان اشاره کرده وگفت که حکومت پاکستان پس از وقوع زلزله در کشور ما به ارسال کمک هاي بشر دوستانه به افغانستان پرداخت که ما اين عمل را ناشي از حسن نيت آن حکومت دانسته و با استفاده از فرصت از صدرا عظم پاکستان دعوت کرديم به افغانستان سفر کند. در ضمن اين سفر توانستيم فضاي مساعد دوستانه را ايجاد کنيم. محمد داوود ابراز اميدواري کرد (که ما معتقد هستيم که اگر اين مذاکرات و تماس ها ادامه يابد، ما خواهيم توانست که اختلافات سياسي در بين ما در مورد پشتونستان و روابط ما بهتر خواهد شد.)
در اين ارتباط کيسنجر از محمد داوود پرسيد مشکل را چگونه حل خواهيد کرد ؟
محمد داوود در جواب چنين گفت (ما اين مشکل را آبرومندانه و با واقع‌بيني حل مي کنيم. ما اميدواري که پاکستاني ها موافقت کنند و همان حقوق را براي مردمان پشتون وبلوچ اعطا کند که به ديگر مردم پاکستاني داده شده است، حقوقي که در قانون اساسي پاکستان براي همه اعطا شده است. البته اين مربوط به قبولي همچو راه حل توسط مردم پشتون و بلوچ خواهد بود. ما اميدواري زياد داريم که اگر دولت پاکستان يک رويه دوستانه را در مقابل آن ها اتخاذ کند، اين موضوع به يک ترتيب با قناعت مردم پشتون و بلوچ حل خواهد شد. اين پيش از وقت است که ما در مورد نتايج مذاکرات و تماس ها پيش گويي نماييم، مگر من اميدوار هستم که اگر اين فضا ادامه پيدا کند ما خواهيم توانست که اين موضوع را به شکل آبرومندانه حل کنيم.)
کيسنجر گفت (من اطلاع دارم که شما رييس جمهور بعد از سهم گيري در کنفرانس ممالک غير منسلک به پاکستان سفر خواهيد کرد.) محمد داوود بعد از آن‌که برنامه سفراش در راه برگشت از کنفرانس کولمبو به پاکستان تأييد کرد، علاوه نمود که (به شما مي‌گويم به حيث يک دوست پاکستان که اگر يک اشاره دوستانه به مردم پشتون و بلوچ صورت بگيرد، اين حرکت فضاي خوب‌تري را بوجود خواهد آورد.)
کيسنجر باز سوال کرد که (اين اشاره دوستانه چه بوده مي تواند؟) محمد داوود گفت که در چنين وضع که اعضاي حزب عوامي ملي که به نظر ما جزء آزادي خواهان مي باشند، در پاکستان زنداني اند و پاکستان دولت افغانستان را متهم به همکاري به اعضاي اين حزب مي سازد، رسيدن به نتايج مطلوب در اين سفر مشکل است. کيسنجر افزود (نبايد توقع داشته باشيد که طي اين سفر به يک راه حل دست يابيد). محمد داوود با تأييد گفته کيسنجر اذعان داشت که مشکل بين ما و پاکستان مغلق است و ما اميدوار هستيم که اگر مشکل حل نشود، حداقل قدم مثبت به پيش برداشته ايم. کيسنجر در حالي‌که بهتر شدن روابط بين افغانستان و پاکستان را خير مقدم گف، ابراز آرزومندي کرد تا يک راه حل مناسب پيدا شود.»
فقيد محمد داوود از تاريخ 20 الي 24 اگست سال 1976 ميلادي از پاکستان ديدار رسمي به عمل آورد، و در جريان سفر اش در بين هزاران تن مردم پاکستان در باغ شاليمار لاهور چنين گفته بودند: «افغان‌ها شما را برادران خود مي‌شمارند، اين برادري صرف برادري دنيايي نيست که از همسايه‌گي پديد آمده باشد؛ بلکه اين برادري ريشه در روحانيت دارد که از برادري اسلامي وتعاليم پاک اسلامي الهام مي گيرد، حکومت افغانستان و من خود آرزو دارم که مشکل سياسي ما رفع گردد و ارتباط ما بر اساس برادري و دوستي وحسن نيت استوار باشد، حکومت افغانستان و پاکستان براي حل اين اختلافات تلاش مي نمايند، بخاطر رفع اين اختلافات ما به جز از طريق صلح آميز و مذاکرات رو در رو کدام راه ديگري نداريم من يقين دارم که در اين راه مهرباني خداوند همراه ما است. تمام اختلافات هم در يک يا چند مجلس حل نمي شوند، مگر حسن نيت وجديت در هر گفت‌وگو اين اميد را بار مي آورد که ما يک گام به سوي هدف خويش نزديک شويم».
محمد داوود به تاريخ 5 مارچ 1978 ميلادي در راولپندي با جنرال ضيا الحق ملاقات نموده، و از رهايي رهبران پشتون و بلوچ اظهار خرسندي نموده، و گفته بودند: «آينده پشتون ها و بلوچ ها به صورت مکمل در دست خود آن ها است، در اين ارتباط افغانستان با فيصله آن ها موافق خواهد بود.» همچنان در اين ملاقات محمد داوود افزوده بود «چنان کشور هاي وجود دارند که از ارتباط نيک بين افغانستان وپاکستان خوش نيستند و از نظر نظامي در اين منطقه نوار خطرناکي چپ است که مي تواند استحکام هر دو کشور را صدمه بزند.»
او در اخير اظهاراتش به جنرال ضياالحق گفت: «فعلاً که افغانستان و پاکستان حساسيت هاي خويش را کنار گذاشته و در حل مسايل خويش حسن نيت دارند، اين حتمي است که آنها چنين يک شکافي را ايجاد نمي کنند که بار ديگر آن ها را از هم جدا کند ولي راه حل نهايي خالي از مشکلات نيست مگر مطمين است.
پايان
