مقدمه:
مرحوم محمد داوود، که از جمله رهبران بزرگ و شهير کشور است، در طول مدت شصت و هشت سال زنده‌گي اش در آغوش سرزمين اش افغانستان با نيکويي و تقوا سپر ي نمود، ودر تحقق آرمان هاي والاي ملي اش يکجا با خانواده اش جام شهادت نوشيد.
رييس‌جمهور داوود فقيد بيشتر از نيم قرن زنده‌گي اش را وقف خدمت به کشور اش نمود، در راه عمران افغانستان هيچ زمامداري حداقل دريک قرن اخير (از استقلال افغانستان تا امروز) با او همسري نمي تواند، براي رفاه اجتماعي و فرهنگي خدمات شاياني انجام داد، براي صنعتي شدن کشور و تأسيس زير بنا هاي اقتصادي علمبردار اين سکتور ها شناخته مي شود، اعتبار بين المللي افغانستان در زمان آن مرحوم در تاريخ ديپلماسي افغانستان؛ بي نظير است و از ده ها افتخار ماندگار او مي توان نام برد.
يکي از اهداف استراتيژيک مرحوم داوود خان؛ که آن را در زنده‌گي اش در عرصه سياست داخلي و خارجي دنبال مي‌کرد؛ حق تعيين سرنوشت مردمان پشتون و بلوچ مسکون در آن طرف خط تحميلي ديورند بود، به اين معني که حداقل نيم قرن عمر خويش را براي آزادي وخود اراديت پشتونستان؛ به مثابه يک مبارز ملي گرا (Nationlist) وقف؛ اين آرمان کرد.
زنده‌گي سياسي داوود خان فقيد؛ بدون قضيه پشتونستان مطالعه شده نمي تواند. از زمان تأسيس پاکستان (1947 ميلادي) الي زمان شهادت محمد داوود، مبارزات او را در اين مورد درسه بخش مي‌توان مطالعه نمود: مرحله نخست دوره صدارت (1332 -1341 هجري خورشيدي)، دوره دوم سال هاي آغازين نخستين جمهوري افغانستان (1352 – 1355 هجري خورشيدي) و مرحله سوم بين سال هاي 1355 الي 1357 هجري خورشيدي.
در اين سه دوره فوق الذکر، افکار شهيد داوود، که در واقعيت امر آن افکار خطوط سياست خارجي افغانستان را در قضيه پشتونستان تعيين مي کرد. اين نظريات و افکار در مقاطع مختلف و به مناسبت هاي گوناگون مطرح گرديده است. سعي بعمل آمده اين افکار جمع آوري و تدوين گرديده، و هدف از آن از يکسو شناخت شخصيت ملي گرا محمد داوود؛ و از سوي ديگر مطالعه صفحه کوچکي از تاريخ ديپلماسي افغانستان است.
اميدوارم، اين مجموعه کوچک بتواند براي جوانان عزيز ما زمينه شناخت افکار آن فقيد را در سياست خارجي کشور و به خصوص قضيه پشتونستان باشد.
به همين اميد
شهيد محمد داوود، در همه مناسبات هاي ملي و مذهبي پشتون هاي مقيم در پشتونستان را فراموش نمي کرد، چنانچه در اعياد سال 1352 هجري خورشيدي به آنها به عبارات آتي مراتب تبريکات خويش را بيان نموده بود:
در عيد فطر همان سال: «در خاتمه يکبار ديگر عيد سعيد فطر را به مردم افغانستان و برادران پشتون و همه مسلمانان جهان تبريک گفته، اميدوارم صلح پايداري در ممالک برادر عرب برقرار و همچنان مردم فلسطين از اين ورطه بدبختي نجات يابند.
همچنان ايشان در عيد سعيد اضحي نيز در مورد چنين گفته بودند: «در اخير يکبار ديگر عيد سعيد اضحي را به برادران پشتونستاني و بلوچ خود و کافه مسلمانان جهان تبريک مي‌گويم و صلح پايدار و عادلانه را در سراسر جهان تمنا دارم».
– رييس جمهور محمد داوود در بيانيه سال نو 1353 هجري خورشيدي خويش ضمن تبريکي سال نو، درباره پشتونستاني ها و بلوچستاني ها چنين گفته بودند: «در خاتمه حلال سال نو را به همه شما و به همه آن برادران پشتون و بلوچ که مشغول پيکار ملي خود مي باشند و همه مردمان گيتي از صميم قلب تبريک مي گويم.
تمنا دارم اين سال نو براي همه مردمان جهان سال صلح و نيکبختي باشد».
مرحوم محمد داوود فقيد در مراسم برافراشتن بيرق نخستين جمهوريت افغانستان در مورد روابط دولت افغانستان با پاکستان چنين اظهار نظر نموده بود: «در اين چند ماه اخير به نسبت کشور ما و درباره مناسبات افغانستان و پاکستان، از زبان اشخاص مسوول چه از راه راديو ها وجرايد و چه هم از راه بيانات و اظهارات مقامات نشرات ضد و نقيض را استماع نموديم. چنانچه آقاي بوتو صدراعظم پاکستان در اظهارات اخير شان در لاهور گفته که پاکستان با حکومت افغانستان به مذاکره آماده است تا واضح شود که روابط عادي بين دو کشور بر مبناي روابط عادي خود مختاري ملي و تماميت ارضي بوده مي تواند يا خير.
دوستان گرامي :
مي‌دانم، آ‌ن‌عده مردمي که به زبان ديپلماسي مي دانند مفهوم اين جملات پنهان نمي ماند مگر چرا بايد به زبان ساده و زبان عام فهم مردم خود صحبت ننمايم که همه بدانند که چه مي گويم و حقيقت چه گونه است.
اينک بين ما روابط موجود است، منظور از روابط عادي که صدراعظم پاکستان ياد مي کند چيست؟ مثل اين که بار بار گفته شده است يکبار ديگر مي‌گويم که بين ما و پاکستان به جز قضيه پشتونستان و تعيين سر نوشت برادران پشتون و بلوچ هيچ اختلافي وجود ندارد.
آيا اين بهتر نمي بود که جناب بوتو با سينه پراخ و وسعت نظر و دور انديشي در مورد صلح و سلامتي اين منطقه آسيا به اين مقصد که همه ما در آن زنده‌گي مي کنيم، مي گفت که پاکستان با حکومت افغانستان براي مذاکره آمده است، در اين صورت با نيت کامل به ميز مذاکره مي‌نشستيم چه بهتر مي بود که به نتايج مطلوب مي رسيديم اين از همه بهتر مي‌بود، ورنه مي‌توانستيم که موقف موجود خويش را مثلي که هست نگه مي‌داشتيم.
بهر صورت اين کار بوتو صدراعظم پاکستان است، آنچه که به حکومت افغانستان تعلق مي گيرد، مي توانم بگويم موقف ما واضح بوده و براي هرنوع مذاکره که داراي قيود مشروط قبلي نباشد تيار و آماده هستيم.
ملت افغانستان همواره مردم صلح دوست بوده و اند، و اين دوستي و صميميت و آسوده‌گي بشر و خوشبختي را جز در سايه صلح و صفا نمي بيند و اين اساس سياست خارجي ما را بانکام مردمان جهان و ملت هاي جهان بر مبناي روابط متقابل و دوستي بر اساس حفظ منافع افغانستان عزيز و تماميت ملي استوار بوده نخواهد بود. به آنچه که امروز ما آن را بر افراشتيم بيرق ملي ما است و اين سمبول انقلاب و نظام جمهوري ما است».
ادامه دارد …
