وحدت ملی در عمل؛ در ولايت‌های پشتون‌نشين  هيچ والی يی از ديگر اقوام نيست

برکناري نقيب‌الله فايق، والي فارياب و معرفي والي ديگري براي اين ولايت از سوي رييس‌جمهور جنجال‌برانگيز شد. خبرها از فارياب مي‌رسانند که وضعيت در دو روبر ساختمان ولايت متشنج است و مردم مسلح خود را به مقام ولايت رسانده‌اند تا مانع معرفي والي جديد شوند، حکومت هم در برابر اعتراض مردم والي تازه‌اش، محمدداوود لغماني را در مقر لواي ارتش معرفي کرده است.

صداي نشرشده از مارشال عبدالرشيد دوستم هم فضا را بيشتر از پيش داغ ساخته است. مارشال دوستم در اين نوارصوتي از مردم مي‌خواهد مانع معرفي محمدداوود لغماني به عنوان والي فارياب شوند. او در اين تماس به مردم دستور داده است تا «گلوله‌يي بر پيشاني» والي تازه‌تقرر شليک کنند.

سلام‌وطندار به بهانه‌ي اين گزينش و جابه‌جايي و اوج‌گيري تنش‌ها، سري زده است به جابه‌جايي و تقرر والي‌ها در مدت زمان زعامت رييس‌جمهور غني از 1395 تا 1400. بر بنياد يافته‌هاي سلام‌وطندار، در 15 ولايت عمدتاً پشتون‌نشين، والي‌ها هميشه پشتون انتخاب شده‌اند و در تمام پنج سال تغيير و تبديل نشده‌اند، اما برعکس، در ولايت‌هاي عمدتاً تاجيک‌، اوزبيک و هزاره‌نشين در همين مدت‌زمان، والي‌ها تغيير و تبديل شده‌اند. رييس‌جمهور غني در مدت‌زمان حکومتش مجموعاً در پنج ولايت والي‌هاي پشتوزبان برگزيده است.

تلاش کرديم در اين باره ديدگاه اداره‌ي مستقل ارگان‌هاي محلي را داشته باشيم، اما با تماس‌هاي پي‌هم موفق به دريافت پاسخ نشديم.

باشنده‌گان ولايت‌ها همواره از عدم شناخت والي‌هايي که ارتباطي با ولايت مقررشده ندارند، شاکي بوده‌اند.

در پنج سال گذشته ولايت‌هاي هلمند، پکتيا، پکتيکا، خوست، لوگر، زابل، ارزگان، کندهار، نورستان، لغمان، کنر، ننگرهار، غزني و کندز والي‌هاي پشتون داشته‌اند.

حيات‌الله حيات که هم‌اکنون سرپرست وزارت داخله است به تاريخ 21 حمل سال 1395 خورشيدي به عنوان والي هلمند معرفي شد، پس از آقاي حيات جنرال محمدياسين در جوزاي سال 1397 خورشيدي و جنرال نبي الهام در اواخر سال 1399 خورشيدي به عنوان والي براي اين ولايت معرفي شدند.

در همين مدت براي ولايت پکتيا نصرت‌الله ارسلا، شميم خان کتوازي که هم‌اکنون رييس ارگان‌هاي محلي است و محمدحليم فدايي براي اداره‌ي امور اين ولايت معرفي شدند که تمام‌شان به زبان رايج اين ولايت صحبت مي‌کنند و از نگاه قومي با باشنده‌گان پکتيا هم‌خواني دارند.

در پکتيکا، امين‌الله شارق، الياس وحدت و مجيب‌الرحمان ثمکني براي مديريت اين ولايت در جريان حکومت محمداشرف غني معرفي شدند.

خوست در پنج سال پسين حکم‌خان حبيبي، محمدحليم فدايي و جنرال مهمند کتوازي در اين مدت مسووليت نظارت از امور کاري اين ولايت را داشتند.

براي ولايت لوگر پنج والي که يک تن آن پشتون و يک تاجيک مي‌باشد، معرفي شده است. محمدحليم فدايي در سال 1395 خورشيدي، نيازمحمد اميري در سال 1397، محمدانور اسحاق‌زي در سال 1398، محمداجمل شاپور در سال 1399 خورشيدي و هم‌اکنون عبدالقيوم رحيمي مسووليت اداره‌ي ولايت لوگر را بر عهده دارند.

در غزني نيز عبدالکريم متين، وحيدالله کليمزي و سيدعمر نورستاني که همه پشتون هستند، در پنج سال پسين به عنوان والي اين ولايت معرفي شده‌اند. در ولايت زابل نيز والي‌هاي معرفي‌شده‌ي پنج سال پسين پشتون‌اند، خيال‌محمد حسيني، رحمت‌الله يارمل، محمدنبي احمدزي و احمدگل رسولي از افرادي‌اند که در اين پنج سال به عنوان والي زابل ايفاي وظيفه کرده‌اند.

حاجي اسدالله و محمدعمر شيرزاد از چهره‌هايي‌اند که در پنج سال اخير به عنوان والي در ارزگان ايفاي وظيفه کرده‌اند.

همايون عزيزي در سال 1395 خورشيدي، جنرال زلمي ويسا در سال 1397 خورشيدي، حيات‌الله حيات در سال 1398 و روح‌الله خان‌زاده از 1399 تاکنون مسووليت ولايت کندهار را داشتند.

در سال‌هاي 1395 حافظ عبدالقيوم براي بار نخست والي نورستان معرفي شد، پس از آن در سال 1399 خورشيدي عبدالغفور ملکزي و در سال 1400 براي بار دوم حافظ عبدالقيوم مسووليت ولايت نورستان را عهده‌دار گشت.

براي لغمان از سال 1395 خورشيدي تا کنون عبدالجبار نعيمي، آصف ننگ و رحمت‌الله يارمل که همه از لحاظ قومي پشتون‌اند، به عنوان والي معرفي شده‌اند.

براي ولايت کنر نيز در اين مدت سه والي معرفي شده‌اند، وحيدالله کليمزي در سال 1349، عبدالستار ميزکوال در سال 1397 و محمداقبال سعيد در سال 1399 به عنوان والي کنر معرفي شده‌اند.

گلاب منگل در سال 1395، حيات‌الله حيات در سال 1397، پس از حيات‌الله حيات، در همين سال شاه‌محمود مياخيل و در سال 1399 خورشيدي ضياالحق امرخيل که همه مربوط يک قوم مي‌شوند، به عنوان والي ننگرهار معرفي شده‌اند.

در پنج سال پسين براي ولايت کندز نيز والي‌هاي همه از يک قوم معرفي شده‌اند، اسدالله عمرخيل در سال 1394، عبدالجبار نعيمي در سال 1399 خورشيدي و پس از آن عبدالستار ميزکوال به عنوان والي اين ولايت معرفي شده‌اند.

براي بغلان نيز در زمان رياست‌جمهوري محمداشرف غني 6 والي معرفي شده است که از اين ميان تنها يک تن تاجيک و مابقي همه از يک قوم بوده‌اند. عبدالحي نعمتي، عبدالقديم نيازي، فريداحمد بسيم، تاج‌محمد جاهد، ذبيح‌الله حساس و اکبر بارکزي از کساني‌اند که مديريت بغلان را به عهده داشته‌اند.

اما برخلاف روحيه‌ي مقرري‌ها در 15 ولايت يادشده، براي ولايت‌هاي هرات، بادغيس، نيمروز، فارياب و تخار والي‌هاي غير اقوام ساکن در آن‌ها معرفي شده است.

ولايت هرات در پنج سال پسين سه والي داشته است که يکي آن پشتون و دو تن ديگر تاجيک مي‌باشد، از اين ميان محمدآصف رحيمي حدود چهار سال، عبدالقيوم رحيمي حدود يک‌سال و هم‌اکنون هم وحيد قتالي والي اين ولايت است.

در کنار هرات، بادغيس هم از جمله ولاياتي‌ست که رييس‌جمهور غني در کنار والي تاجيک، يک والي پشتون براي آن معرفي کرده است. عبدالغفور ملکزي پشتون حدود 4 سال و از يک سال به اين‌سو حسام‌الدين شمس که از لحاظ قومي تاجيک بوده به کرسي مقام ولايت بادغيس تکيه زده است.

نيمروز نيز از ولايت هايي است که در پنج سال پسين در کنار والي‌هاي تاجيک، والي پشتون هم براي آن مقرر شده است. مهندس سميع، سيدولي سلطان و زمريالي احدي از کساني‌اند که در اين مدت مسووليت ولايت نيمروز را داشتند.

براي ولايت‌ تخار يک والي اوزبيک، يک والي هزاره، يک والي تاجيک و يک والي پشتون معرفي شده است، ياسين ضيا از لحاظ قومي تاجيک از سال 1394 خورشيدي تا 1396، فضل‌الله مجددي، پشتون 1396 خورشيدي و عبدالحق شفق هزاره سال 1398 خورشيدي به عنوان والي در تخار فعاليت کرده‌اند و در حال حاضر مولوي عبدالله قرلق، اوزبيک از سال 1399 خورشيدي تاکنون والي تخار است.

در کنار هرات، بادغيس، نيمروز و تخار، فارياب نيز از ولاياتي است که براي وارسي امور آن والي پشتون معرفي شده، اما پس از معرفي شخصي به نام محمدداوود که باشنده‌ي لغمان مي‌باشد، مردم دست به اعتراض زده‌اند. معترضان مي‌گويند، ولايت فارياب کادرهاي ورزيده دارد، نياز به معرفي فردي که با جغرافيا، فرهنگ و مردم آن ندارد، نيست.

ولايت‌‌هايي که والي‌هاي تاجيک دارند

در کنار 15 ولايتي که در پنج سال پسين هيچ والي تاجيک نداشتند، ولايت‌‌هاي بلخ، بدخشان، فراه، غور، پنجشير و پروان نيز از ولايت هايي هستند که در اين مدت هيچ والي پشتون نداشتند.

مقام ولايت بلخ پس از کنار رفتن عطامحمد نور در سال 1397 خورشيدي براي اسحاق رهگذر واگذار شد و پس از آقاي رهگذر در سال 1399 خورشيدي اين سمت به فرهاد عظيمي رسيد.

در کنار بلخ، بدخشان نيز در پنج سال پسين از سوي دو والي تاجيک و يک والي اوزبيک اداره شده است. شاه‌‌ولي‌الله اديب از سال 1391 خورشيدي تا 1395، احمد فيصل بيگزاد تا سال 1399 خورشيدي والي بدخشان بوده‌اند و در حال حاضر محمدزکريا سودا بر کرسي اين ولايت تکيه زده است.

غور نيز در پنج سال پسين از سوي تاجيک‌ها اداره مي‌شود که غلام‌ناصر خاضع، نورمحمد کوهنورد و عبدالظاهر فيض‌زاده از شخصيت‌هايي‌اند که اين ولايت را رهبري مي‌کردند.

در کنار غور، بدخشان و بلخ ولايت فراه نيز در پنج سال پسين از سوي تاجيک‌ها اداره مي‌شود. عبدالبصير سالنگي حدود يک‌ونيم سال و پس از آن شعيب ثابت حدود دوونيم سال اين ولايت را رهبري مي‌کردند، اما از يک سال به اين‌سو تاج‌محمد جاهد به عنوان والي اين ولايت معرفي شده است.

در ولايت پروان محمدعاصم عاصم و فضل‌الدين عيار والي اين ولايت بوده‌اند که هر دو از لحاظ تباري تاجيک مي‌باشند. آقاي عاصم حدود دو سال مسووليت پروان را داشت، اما پس از آن تااکنون فضل‌الدين عيار والي اين ولايت است.

در کنار پروان، پنجشير در پنج سال اخير تنها يک والي داشته که آن هم تاجيک بوده است، کمال‌الدين نظامي.

ولايت‌هايي که از سوي هزاره‌ها، اوزبيک‌ها و ديگر اقوام مديريت مي‌شوند

در اين بخش ولايت‌هاي جوزجان و سرپل از سوي اوزبيک‌ها، باميان و دايکندي از سوي هزاره‌ها و ولايت‌هاي سمنگان، ميدان وردک و کاپيسا در پنج سال اخير از سوي والي‌هاي تاجيک‌، پشتون و اوزبيک رهبري شده است.

مولوي لطف‌الله عزيز و جنرال محمدهاشم که به تازه‌گي از سوي اداره‌ي ارگان‌هاي محلي به عنوان والي جوزجان معرفي شده‌ است، در پنج سال گذشته اين ولايت را رهبري کرده‌اند.

در ولايت سرپل نيز اوزبيک‌ها، ترکمن‌ها و هزاره‌ها در رهبري اين ولايت قرار داشته‌اند که محمدظاهر وحدت، عبدالقادر آشنا، محمدنور رحماني و به تازه‌گي‌ قربان مراد مراد به کرسي ولايت تکيه زده است.

ولايت‌هاي باميان و دايکندي در پنج سال گذشته از سوي هزاره‌ها رهبري مي‌شود و تاکنون از هيچ قوم ديگري براي مديريت آن گزينش نشده است.

محمد بليغ، سيدانور رحمتي، احمدضيا همدرد و رشيده شهيدي که به تازه‌گي به عنوان والي دايکندي معرفي شده، در پنج سال گذشته اين ولايت را رهبري کرده‌اند.

در کنار دايکندي، باميان در 5 سال پسين تنها دو والي داشت که طاهر زهير حدود چهار سال اين ولايت را رهبري کرد و پس از آن سيداعلا رحمتي به عنوان والي اين ولايت معرفي شد.

عبدالرحمان طارق، مظفر‌الدين يمين، دکتر شاه‌جهان، زندي‌گل زماني، حيات‌الله حيات و عبدالمجيد خوگياني از کساني‌اند که رهبري ميدان‌وردک را بر عهده داشته‌اند.

در پنج سال گذشته براي سمنگان محمدکريم خطدان، عبداللطيف ابراهيمي و محمدداوود کلکاني والي بوده‌اند. کريم خطدان از قوم ترکمن، عبداللطيف ابراهيمي از قوم اوزبيک و محمدداوود کلکاني تاجيک است.

کاپيسا در پنج سال اخير از سوي يک اوزبيک و يک پشه‌يي اداره مي‌شود. نخست سيدخالد هاشمي از قوم اوزبيک و از ولايت فارياب دست‌کم دو سال والي بود، اما پس از آن عبداللطيف مراد، از قوم پشه‌يي به کرسي مقام ولايت رسيد و تاکنون اين سمت را حفظ کرده است.

اطلاعات اين گزارش بر بنياد داده‌هاي حکومت محلي ولايت‌ها از سوي خبرنگاران سلام‌وطندار در سراسر افغانستان جمع‌آوري شده است.

سلام وطندار