اخبار
توافق‌نامه دوحه؛ انتقاد در يک سالگی
شورای امنیت ملی ریاست جمهوری در آستانه یک‌سالگی امضای توافق‌نامه صلح امریکا و طالبان گفته که این سند در روند صلح مؤثر نبوده است.
رحمت الله اندر؛ سخنگوی شورای امنیت ملی در یک پیام ویدیویی گفته که در زمان امضای این سند با حکومت مشورت نشده بود.
او گفته که این توافق‌نامه نه تنها در روند صلح مؤثر نبوده، بلکه به خون‌ریزی و جنگ نیز پایان نداده است.
آقای اندر از بعضی عبارت‌ها در این سند از جمله “کاهش خشونت‌ها” انتقاد کرده و گفته که این اصطلاحات رضایت به ادامه بخشی از جنگ در افغانستان را نشان می‌دهد.
او تاکید کرده که دولت “مخالف یک ساعت خون‌ریزی” است و حفظ افغانستان را مسوولیت خود می‌داند و به روند صلح و پایان جنگ از دید این مسوولیت می‌نگرد.
در این شکی نیست که اعتبار، مشروعیت و اثرگذاری تعیین کننده توافق‌نامه دوحه که در زمان سلطه ترمپ با طالبان امضا شده بود، پس از روی کار آمدن اداره جو بایدن در امریکا به شدت سقوط کرده است. به همین دلیل هم هست که طالبان به خاطر عدم اطمینان از پایبندی دولت جدید امریکا به این توافق، عملاً گفت‌وگوهای دوحه را متوقف کرده و به جای آن، اقدام به تقویت پایگاه و نفوذ سیاسی خود در میان کشورهای منطقه و قدرت های جهانی مخالف امریکا کرده اند.
با این حال، دولت افغانستان که بزرگ ترین هزینه را پس از امضای این توافق‌نامه متحمل شد و در قبال آن، هیچ چیزی به دست نیاورد، از این حق برخوردار بود که از همان آغاز، مشروعیت این توافق را زیر سؤال ببرد، از پیامدها و مفاد آن، تبرئه بجوید و به دلیل آن که به تعبیر سخنگوی شورای امنیت ملی حتا در حین مذاکرات و زمان امضای آن، یک «مشورت» ساده هم با دولت کابل نشده بود، خود را در برابر محتوای آن، متعهد نداند.
اما چرا این اتفاق نه تنها نیافتاد، بلکه کابل، مرعوب و مغلوب تهدیدهای خلیل‌زاد، فشارهای دولت ترمپ و البته اقدامات سنگین ضد امنیتی طالبان شد و بر بنیاد همین کنش پذیری نیز مجبور شد هزاران زندانی طالبان را آزاد کند، با وجود آن‌که می دانست آن‌ها پس از آزادی بلافاصله به جنگ بازمی گردند؟
کابل در این مدت به اندازه ای منفعل عمل کرد که حتا قادر به یک انتقاد ساده از سازوکار مذاکرات و امضای این سند و نیز محتوای ضد امنیتی و ضد حاکمیت ملی آن هم نشد.
اکنون که فضا به زیان طالبان و توافق دوحه در حال تغییر است، یک‌سال پس از امضای این توافق، سخنگوی شورای امنیت ملی اقدام به انتقاد از آن می کند و می گوید که این سند هیچ تأثیری بر تقویت صلح و مهار جنگ و خون‌ریزی نداشته و در فرایند امضا و اجرای آن، هیچ مشورتی با کابل نشده است.
این اما نشان‌گر قدرت و استقلال دولت افغانستان نیست. به همین دلیل، انتقاد آقای اندر از توافق دوحه، تنها متوجه این توافق و طرف های امضاکننده آن نیست، بلکه در عین حال، عملکرد کابل در قبال این سند را نیز شدیداً زیر سوال میبرد.
کابل به عنوان مسوول مستقیم صیانت و پاس‌داری از حاکمیت ملی، استقلال و اقتدار مشروع افغانستان، نباید از مسوولیت‌های مستقیم خود در زمینه اجرای بی قید و شرط مفاد ضد امنیتی و ضد حاکمیت ملی توافق دوحه، شانه خالی کند. خون‌ریزی، خشونت، کشتار، ترور، بم‌گذاری و… همه ناشی از آزادی بی قید و شرط ارتش شش هزار نفری زندانیان طالبان است که با تصمیم مستقیم ارگ ریاست جمهوری و در نتیجه تهدید و فشار مستمر خلیل‌زاد و ترمپ، امکان پذیر شد. بنابراین، دولت تنها در زمینه ناکامی در مهار این ناامنی و ترور و وحشت و خشونت و خون‌ریزی، مقصر نیست، بلکه همزمان در برابر زمینه سازی غیر مستقیم برای این وضعیت با اجرای بی قید و شرط مفاد توافق استعماری دوحه هم مسوول است و باید در این باره به افکار عمومی افغانستان، توضیح بدهد.
بلافاصله پس از امضای توافق‌نامه دوحه میان امریکا و طالبان که نماینده‌گان دولت حتا در مراسم امضای آن دعوت هم نشدند، در حالی که از پاکستان تا روسیه و کشورهای عربی و… نماینده‌گان سیاسی شان حضور داشتند، دولت اشرف غنی اعلام کرد که تصمیم گیری درباره آزادی زندانیان، حق حاکمیتی افغانستان است و کشورهای خارجی نمی‌توانند در این باره تصمیم بگیرند، اما در نهایت، همین سخن صریح هم نقض شد و هزاران زندانی طالبان با تکریم و احترام آزاد شدند و به جبهات جنگ بازگشتند.
چرا یک‌سال پس و اکنون که فضا تغییر کرده و رویکرد واشنگتن در قبال طالبان و توافق با آن گروه، در حال دگرگونی است، سخنگوی شورای امنیت ملی به خود جرأت می‌دهد و این توافق را زیر سوال میبرد؟
او اصطلاح «کاهش خشونت‌ها» را به معنای موافقت با ادامه بخشی از جنگ می‌داند، در حالی که در زمان ترمپ، کابل بارها خواستار کاهش خشونت‌ها شد و از طالبان ملتمسانه خواست به این تعهد خود عمل کنند. این بدان معناست که کابل هم با ادامه بخشی از جنگ و خشونت، موافق بوده است!
آیا این که موضع کابل در قبال یکی از مهم ترین مسایل امنیت ملی کشور تحت تأثیر تغییر و جا به جایی در ارکان قدرت در واشنگتن، دست‌خوش تغییر شود، به معنای استقلال و اقتدار مشروع دولت افغانستان است؟
محمدرضا امینی
