اخبار
گذرگاه جديد سالنگ، درانتظار پايان پروژه های نيمه کاره
پروژههاي طرح و ديزاين گذرگاه جديد و کنوني سالنگ و شاهراه بديل آن، هيچکدام در مطابقت با قرارداد پيش نرفته است.
يافته هاي حقيقتسنج پيک، نشان ميدهد که شش پروژه در بخشهاي جاده سازي، سروي، مطالعه‌ي فني، طراحي و ديزاين شاهراه جديد و کنوني سالنگ از سالهاي1396و 1397خ. به اينسو توسط شرکتهاي استراليايي، تُرکي، چيني و لبناني زيرنظر وزارت فوايد عامهي کشور زيرکار است، اما هنوز روشن نيست اين گذرگاه تا چه زماني مراحل طراحي و ديزاين آن تکميل و آماده ي ساخت وساز و به رهبرداري خواهد شد.
بربنياد دادههاي وزارت فوايد عامهي کشور، هزينهي کُل اين پروژههاي طرح و ديزاين تا بيش از 120 ميليون دالر ميرسد که ازسوي بانک جهاني و بانک توسعهي آسيايي تمويل شدهاست.
مسوولان وزارت فوايد عامهي کشور، ميپذيرند که ضعف و ناتواني شرکتهاي قراردادي، سبب کُندي کار و تأخير در ميعاد پروژهها شدهاست.
شاهراه کنوني سالنگ که پايتخت را با 9 ولايت شمال کشور وصل ميکند، با پيشينهي بيش از شش دهه، خرابيها، کمبوديها و نيازمنديهاي زيادي را باخود دارد. بهباور آگاهان و مسوولان امور، اين شاهراه درحالحاضر ظرفيت برداشت و تردد بيشوکم پنجهزار موتر خرد و کلان را در يک شبانهروز ندارد.
عبدالبشير افغانزوي مسوول حفظ و مراقبت سالنگها، ميگويد که هرچند آماري از حوادث روزمره در شاهراه سالنگ را در دست ندارد، اما خرابي راه، بيتوجهي رانندهها، تردد موترهاي بلند تناژ و راهبندان و…، از چالشها و دشواريهاي همهروزه دراين شاهراهاست.
بههمين دليل، وزارت فوايد عامهي کشور در سرطان 1396خ. طرح گذرگاه جديد سالنگ را باهمکاري مالي بانک جهاني و بانک توسعهي آسيايي رويدست گرفت و اعلام کرد که اجراي اين طرح در دو مرحله 26 ماه را دربر خواهد گرفت. اما با گذشت بيشاز 40 ماه از نهايي شدن اين طرح خبري نيست.
وضعيت پروژههاي زيرکار
يکي از شش پروژهي زيرکار براي بازسازي بزرگ‌ترين شاهراه شمال کشور، طرح و ديزاين گذرگاه جديد سالنگ است که ضمن سپري شدن بيشاز دو ماه از پايان قرارداد (107٪ زمان مصرفشده) هنوز 84 درصد پيشرفت دارد.
اين پروژه، زيرنام طرح و ديزاين گذرگاه جديد سالنگ باهزينهي بيشاز19 ميليون دالر بانک توسعهي آسيايي در جولاي2017م. با شرکت استراليايي (SMEC) قرارداد شده و ضمن يکسال تمديد، قرار بود تا اکتوبر2020م. بهپايان برسد. اما با گذشت بيشاز دو ماه از تاريخ پايان قرارداد، اين پروژه هنوز ناتکميل است.
پروژهايکه قراربود در سه سال پسين، طرحي را براي ساختوساز يک شاهراه و تونل جديد بهدرازاي بيشاز 90 کيلومتر از ولسوالي سالنگ ولايت پروان تا ولسوالي خنجان ولايت بغلان تهيه و ترتيب و بهمتصدي پروژه (وزارت فوايد عامه) سپرده شود. بهگفتهي حميد آريا نمايندهي شرکت اسميک، فاز نخست اين پروژه که شامل بررسي و مطالعه‌ي فني و اسکانسنجي ميباشد در جون 2019م. تکميل شده و فاز دوم که طرح و ديزاين تفصيلي پروژه را دربر ميگيرد، تا هنوز تکميل نشدهاست.
آقاي آريا ادعا ميکند که دو بار حملهي مسلحانه بالاي تجهيزات و کارکنان شرکت در سالنگ جنوبي، ادامهي ناامني و شيوع کرونا، از مهم‌ترين عواملياند که سبب پسماني کار پروژه مطابق قرارداد شدهاست. ادعاييکه ازسوي مسوولان امنيتي ولايت پروان، تأييد نشدهاست.
طرح بازسازي گذرگاه کنوني سالنگ يکي ديگر از پروژههاي زيرکار است که زيرنام مطالعه‌ي فني و ديزاين شاهراه و تونل کنوني سالنگ در سرطان 1397خ. با هزينهي بيشاز پنج ميليون و775 هزاردالر با شرکت لبناني قرارداد شده و قراراست تا نخستين ماه سال1400خ. بهپايان برسد. اما اکنون که با 70 درصد پيشرفت کار، بيشتر از چند روزي به پايان قرارداد باقي نمانده، مسوولان وزارت فوايد عامه از دريافت طرح نهايي پروژه و جريان بررسي آن توسط تيم انجنيري اين وزارت گزارش دادهاست.
جادهي اتصال ترانس – هندوکُش (بغلان – باميان) بخش ديگري از پروژههاي زيرکار است که به شش قسمت تقسيم شدهاست. بهگفته مسوولان وزارت فوايد عامه، قسمتهاي اول، دوم، پنجم و ششم اين جاده هنوز زيرکار است و قسمتهاي سوم و چهارم تااکنون قرارداد نشدهاست. شرح بيشتر از وضعيت اين پروژهها در چارت مصور اين گزارش آمدهاست.
چالشها و دلايل پسماني پروژهها
ناامني، کرونا، نبود ظرفيت، توانايي و تعهدشکني شرکتهاي قراردادي، از دلايل برجستهي تأخير و پسماني پروژههاي سالنگ عنوان شده‌اند.
در گزارشي که ازسوي وزارت فوايد عامه بهتقاضاي اطلاعات پيک ارايه شده، آمدهاست که هيچ نمايندهاي از شرکت قراردادي چينايي در ساحهي پروژه حضور ندارد و کار توسط انجنيران و کارگران داخلي اجرا ميشود.
تماسهاي پيک با نمايندهي اين شرکت که ازسوي وزارت فوايد عامه معرفي شده، بينتيجه ماند. مسوولان اين شرکت در نخستين تماس تيلفوني، پساز معرفي و اين پرسش که دليل تأخير در کار پروژه و نقض مواد قرارداد چه بوده؟ با قطع تماس به تماسهاي بعدي هم پاسخ نداد.
وزارت فوايد عامه بهتازهگي از معرفي اين شرکت جهت فسخ قرارداد به ادارهي ملي تدارکات خبر دادهاست. رامين اياز سخنگوي ادارهي ملي تدارکاتهم، از ادامهي بررسيها دراين باره اطمينان داده و گفتهاست که پس از تکميل بررسيها، جزييات بيشتر ارايه خواهد کرد.
ازسوي ديگر، ناامني از کلانترين عوامل کُندکاري و پسماني پروژهها خوانده شدهاست. درحاليکه برخي از آگاهان و مسوولان امور در ولايتهاي پروان و بغلان، بهاين باوراند که مسير زيرکار پروژهي سالنگ از امنيت نسبتاً خوبي برخورداراست و حرکتهاي مسلحانه و تخريبي ازسوي گروههاي مخالف مسلح دولت نيز، کمتر بهثبت رسيدهاست.
جاويد بشارت سخنگوي فرماندهي پوليس بغلان، ميگويد که در سه سال پسين تنها يک بار در منطقهي گولايي چارمغزک ولسوالي خنجان از بلنديهاي کوه بالاي موترهاي دولتي فيرشده بود و تاکنون هيچکدام رويداد ضدامنيتي ديگري دراين مسير به ثبت نرسيدهاست.
همچنان بهگفتهي سليم نوري سخنگوي فرماندهي پوليس پروان، بهاستثناي يکي دوبار فيرهاي پراگنده از بلنديهاي کوهها بالاي موترهاي دولتي، شاهراه سالنگ بهروي ترافيک و تطبيق پروژههاي بازسازي، امن و باز است.
کمبود بودجه و دستبهدست شدن پروژهها، از چالشهاي ديگري است که بهباور برخي از اعضاي مجلس نماينده‌گان، پروژهي آباداني شاهراه شمال کشور را بهناکامي نزديک کردهاست.
محمد نسيم مدبر نماينده بغلان در مجلس نماينده‌گان، ميگويد که شرکت چينايي پروژه را با چندين شرکت داخلي دستبهدست کرده که اکنون از شناخت و رسميات قرارداديان و پيمانکاران پروژه نيز خبري نيست. اما وزارت فوايد عامه، دستبهدست شدن پروژهها به شرکتهاي داخلي را رد کردهاست.
بهگفتهي صديق احمد عثماني نماينده پروان در مجلس نماينده‌گان، تخصيص دو ميليارد افغاني براي پروژهي سالنگ در بودجهي سال 1400خ. ناچيز بوده و نبود بودجههم در پسماني پروژهها تأثيرگذار بودهاست.
بااينهمه ديدهبان شفافيت افغانستان، فساد گسترده و رويکرد سياسي بهمسايل توسعه و ساختن ظرفيتهاي اداري را، از موانع و چالشهاي مهم در برابر پروژههاي کلان کشور خوانده و تاکيد کردهاست که بيشتر پروژههاي کلان توسعهاي در کشور، با مشکلها و دشواريهاي تطبيقي روبهرو هستند.
مرکز خبرنگاري تحقيقي پيک
