اندیشه و شناخت

هدايتِ صادق

مکارم داريوش

صادق هدايت يكى از برجسته‌‌ترين نويسندگان ايران و زبان پارسى به شمار مى‌‌رود. وى در سال 1281 هجرى خورشيدى، در يك خانوادهٔ با نام و نشان و اشرافى به‌جهان آمد. هدايت در سال 1305 خوشيدى، با نخستين گروه‌ دانش‌جويان ايرانى، به اروپا رفت و خواست پزشكى بخواند ولى ادبيات او را به‌سوى خود كشانيد. دوستان و نزديكان هدايت مى‌گويند كه او به نوشتن، آموختن و نقاشى، بسيار شوق داشت. وى بر زبان فرانسه‌يى سخت مسلط بود و به اين زبان خوب مى‌نوشت. هدايت بعد از اين كه در اروپا بسيار آموخت، به ايران برگشت. او در چهل و هشت سال زندگى، داستان آفريد، ترجمه كرد، نمايش‌نامه نوشت و نوشته هاى پژوهشى به‌وجود آورد. بارى، استاد ره‌نورد زرياب در مورد صادق هدايت، در گفتگويى با راديو فرانسه گفت: «مى‌گويند كه بايد هدايت شناسى به وجود بيايد. يعنى يك رشته تحقيق و پژوهش در باره هدايت و كار هايش. هدايت يك انسان و نويسنده معولى نبود. هدايت با بوف كور خود، همه چيز اروپا را به زبان فارسي انتقال داد. او بهترين نويسنده ايران نه بلكه بهترين نويسنده زبان فارسى است».

بوف كور صادق هدايت، به چندين زبان ترجمه شده است. در ادبيات داستاني معاصر ايران، کمتر نويسنده‌اي وجود دارد که از هدايت تاثير نگرفته باشد. اين تاثير تا بدانجا گسترش يافته که بسياري از نويسندگان معاصر بر اين باورند که بخش اعظمي از ادبيات داستاني معاصر، نسخه‌هاي ثاني بوف کور هدايت هستند. هدايت و اثرهاي او از چالش‌ برانگيزترين شخصيت‌ها و متن‌هاي فرهنگي، ادبي و هنري ايران است. هم شخصيت و هم اثرهاي آفرينشي و پژوهشي هدايت، مخاطب را به سمت و سويي ويژه مي‌کشاند. به بيان ديگر، هدايت يکي از معدود نويسندگان معاصر ايراني محسوب مي‌شود که با تکيه بر فرهنگ و تاريخ ايران به ويژه خرد ايراني، خاستگاه ايراني بودن خود را برجسته کرد. همه تلاش او در آفرينش بهترين داستان‌هايش حيات بخشيدن به نمادها، تمثيل‌ها، استعاره‌ها و نشانه‌هاي گم‌شده يا فراموش شده در فرهنگ کهن و ادبيات ايراني است.

بعد از هدايت هرچه قدر به سال‌هاي دهه 40 نزديک‌تر مي‌شويم، تأثيرپذيري‌ نويسندگان از هدايت هم به همان اندازه افزايش مي‌يابد. انديشه هاي جلال آل احمد با وجود آن‌که در سنت‌ها و مذهب ريشه دوانده بود از بيشترين تأثيرپذيري، از هدايت برخوردار است. هوشنگ گلشيري همچنين بيشترين حد تأثيرپذيري از هدايت را دارد. «شازده‌احتجاب» او هم مانند بوف کور از سنديت اجتماعي برخوردار است و در همان حال ارزش زيباشناختي غير قابل انکاري دارد. سرانجام هدايت در سال 1330 خورشيدى، در آپارتمانى اجاره‌اى، خودكشى مى‌كند و پيكر او در پاريس به خاك سپرده شد. صادق هدايت در يادداشت خودكشى خود نوشت:

ديدار به قيامت

ما رفتيم و دل شما را شكستيم.

منابع:

پايان كار سه رويين تن – و باز هم بوف‌كور- ره‌نورد زرياب

حاصل كار و زندگى صادق هدايت – پرگار، بى بى سى

نوشته های مشابه

پاسخی بگذارید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

بستن
رفتن به نوار ابزار