اخبار
ناکامی حکومت در مدیریت آب‌های حوزه‌ی غرب
گزارش تحقیقی کلیدگروپ نشان می‌دهد که با وجود ساخت بندهای سلما و کمال خان در حوزه غرب، حکومت بنا به تهدیدات امنیتی و کمبود بودجه برای ساخت بندهای آبی کشور تاکنون نتوانسته آب‌های ولایت‌های این حوزه را به اساس تعهدات خویش مدیریت کند.
منابع رسمی، می‌گویند که اکنون حکومت مصمم شده مسوولیت تامین امنیت بند بخش‌آباد فراه را به باشنده‌گان محل بسپارد.
معلومات کلید گروپ، نشان می‌دهد که به هدف مدیریت آب‌های دریای هریرود، رودخانه‌ی فراه‌رود و رود هلمند در ولایت‌های هرات، فراه، غور و نیمروز طرح ساخت شش بند بزرگ آب از سوی حکومت روی دست گرفته شده‌است که از این میان تنها کار ساخت دو بند آب (سلما و کمال خان) تکمیل و قرارداد ساخت سایر بندها چون بند پاشدان در هرات، بخش‌آباد فراه، پوزلیچ غور طی دودهه‌ی اخیر به شرکت‌های مختلف سپرده شده، اما تاکنون به استثنای بند پاشدان کار دیگر بندها پیش‌رفتی نداشته است.
شماری از مسوولان محلی و حکومت مرکزی تهدیدات امنیتی، نبود کانال کافی در اطراف بندهای ساخته‌شده(بند سلما و بند کمال خان) و کمبود بودجه برای ساخت سربندها و سایر بندهای آبی را از دلایل اصلی عدم مدیریت آب‌های حوزه‌ی جنوب‌غرب عنوان می‌کنند.
این در حالی‌ست که در روزهای نخست سال روان خورشیدی(۱۴۰۰) رییس جمهور غنی در جریان مراسم افتتاح بند کمال گفت که از این پس، کلید دریای هلمند در دست افغان‌هاست.
او با تاکید بر رابطه‌ی اقتصادی با کشور ایران افزود که اگر ایران از افغانستان آب می‌خواهد باید تیل بدهد.
اما برخی از اعضای مجلس نماینده‌گان و شوراهای ولایتی ولایت‌های غرب افغانستان معتقداند که حکومت توانایی عملی‌ساختن میکانیزم مدیریت آب‌های کشور را ندارد.
مسوولیت تأمین امنیت بسیاری از بندهای آبی به نیروهای محافظت عامه سپرده شده‌است.
مسوولان بخش نیروهای محافظت عامه در مصاحبه با کلید گروپ، تهدیدات امنیتی بالای بندهای آبی را تأیید کرده، می‌گویند که اخیراً تهدیدات و حملات تهاجمی در ساحات بندهای آبی کشور نسبت به سال‌های گذشته افزایش یافته است.
آنان، می‌گویند که بیش‌تر تهدیدات و حملات تهاجمی بالای بندهای بزرگ آب کشور از سوي طالبان سازمان‌دهي مي‌شود. اما مسوولان محلي ولايت نيمروز جهت تأمين امنيت بند کمال خان اطمينان داده‌اند.
رحمت‌الله عمري، سخن‌گوي والي نيمروز، مي‌گويد که در حال حاضر مشکل امنيتي در ساحه بند کمال خان احساس نمي‌شود.
او تاکيد دارد که اين بند با هزينه‌ي 78 ميليون دالر از بودجه انکشافي افغانستان ساخته شده‌است.
به گفته‌ي سخن‌گوي والي نيمروز با از استفاده از اين بند آب، بيش از 80 هزار هکتار زمين زراعتي آبياري و حدود 9 ميگاوات برق توليد مي‌شود
با وجود اين همه، اداره‌ي ملي تنظيم آب‌هاي کشور، مي‌گويد که به هدف مديريت آب‌هاي کشور قراردادهاي ساخت 42 بند آب در سراسر افغانستان به امضا رسيده است که از اين ميان دو قرارداد بند پوزليچ غور و بخش‌آباد فراه هم دوباره عقد شده است.
مسوولان اداره‌ي تنظيم آب‌هاي هريرود – مرغاب، مي‌گويند که بند سلما، پاشدان، کبگان در هرات و بند پوزليچ غور براي مديريت آب‌هاي درياي هريرود مي‌باشد.
کار اعمار بند سلما در سال 1978 ميلادي شروع و در سال 2016 ميلادي با ظرفيت ذخيره 650 ميليون متر مکعب آب و توليد 42 ميگاوات برق تکميل شده است.
بند سلما با هزينه 300 ميليون دالر امريکايي از کمک دولت هند ساخته شده است، اما به گفته‌ي منابع محلي تاکنون آب کافي در کاسه‌ي اين بند ذخيره نشده است.
رييس اداره‌ي تنظيم آب‌هاي هريرود- مرغاب، همچنان بيان مي‌کند که از ظرفيت 650 ميليون متر مکعب آب تاکنون 100 ميليون متر مکعب آب در بند سلما ذخيره شده است.
سيدعمر اسحاق، مي‌گويد که در سال روان به دليل بارنده‌گي‌هاي اندک، آب کمي در بند سلما ذخيره شده است.
همچنان بند پاشدان که کار عملي آن در سال 1390 خورشيدي آغاز شد و قرار بود طي سه سال تکميل شود، اما تاکنون کار آن چندين‌بار متوقف شده است.
سيدعمر اسحاق، رييس عمومي حوزه‌ي درياي هريرود – مرغاب، تهديدات امنيتي و طولاني‌شدن روند تدارکات قراردادها را از چالش‌هاي اساسي در راستاي ساخت بندهاي آب و مديريت آب‌هاي کشور عنوان کرده و مي‌گويد که به همين دليل روند ساخت بندهاي آبگردان نيز طولاني شده و مي‌شود.
اسحاق، افزود که اکنون کار ساخت بند پاشدان حدود 55 درصد پيش رفته است.
به گفته‌ي وي، بند پاشدان با هزينه‌ي 196 ميليون دالر امريکايي از بودجه‌ي حکومت و داراي ظرفيت توليد دو ميگاوات برق و ذخيره 56 ميليون مترکعب آب ساخته مي‌شود.
رييس عمومي حوزه درياي هريرود – مرغاب، مي‌افزايد که مطالعات تخنيکي بند کبگان هرات هم پايان يافته و در صورت تخصيص‌دادن بودجه‌ي مورد ضرورت از سوي حکومت و يا نهادهاي بين‌المللي کمک‌کننده کار ساخت آن نيز آغاز خواهد شد.
اسحاق، با آن‌که مقدار ظرفيت ذخيره آب بند کبگان را مشخص نمي‌کند، اما خاطر نشان مي‌کند که با ساخت بند کبگان آب شاخه اصلي درياي هريرود مديريت خواهد شد.
در همين حال، رياست زراعت هرات، مي‌گويد که با تکميل‌شدن بند سلما هنوزهم زارعين ولسوالي‌هاي اطراف اين بند با مشکل کمبود آب براي آبياري اراضي زراعتي خويش مواجه‌اند.
بشيراحمد احمدي، سرپرست اداره‌ي زراعت هرات به کليد، مي‌گويد که مشکلات سياسي و امنيتي در کشور منجر شده که زارعين نتوانند از آب بند سلما به گونه‌ي رضايت‌بخش مستفيد شوند.
با آن‌هم احمدي، بيان مي‌کند که ساخت کانال‌هاي مورد ضرورت در اطراف بند سلما آب اين بند را مديريت و براي زارعين به گونه‌ي عادلانه و منظم تقسيم خواهد شد.
به گفته‌ي او، با آن‌که بند سلما ظرفيت آبياري 75 هزار هکتار زمين را دارد، اما تاکنون از آب بند سلما اين مساحت اراضي زراعتي آبياري نشده است.
نظام‌الدين خپلواک، سخن‌گوي اداره‌ي ملي تنظيم آب‌هاي کشور به کليد گفت که براي مديريت آب بند سلما 118 کانال بايد ساخته شود که از اين ميان تنها 40 کانال در سال‌هاي گذشته اعمار شده است.
خپلواک افزود که اداره‌ي ملي تنظيم آب‌هاي کشور براي ساخت 118 کانال در اطراف بند سلما به مشکل کمبود بودجه انکشافي مواجه است.
با اين وجود، نظام‌الدين خپلواک، سخن‌گوي اداره‌ي ملي تنظيم آب‌هاي کشور به کليد مي‌گويد که براي مديريت آب بند کمال خان هم به اعمار هفت کانال استراتيژيک ضرورت است.
خپلواک مي‌افزايد کار ساخت اين کانال‌ها هم جريان دارد، اما وي در مورد بودجه مصرفي آن‌ها جزيياتي نمي‌دهد.
همکاري پولي مردم فراه براي تأمين بند بخش‌آباد: با آن‌که کار ساخت بند بخش‌آباد ولايت فراه که پنج‌سال پيش آغاز شده است، مسوولان محلي فراه، مي‌گويند که طي اين مدت از چهار فاز اين بند(بخش‌آباد) تاکنون چهارده درصد کار فاز اول آن پيش رفته است.
کليد گروپ دريافته است که جهت تسريع روند ساخت بند بخش‌آباد فراه مسووليت امنيت ساحه اين بند به مردم محل سپرده شده است.
تاج محمد جاهد، والي فراه، مي‌گويد که مردم محل در بدل اخذ پول از شرکت مجري امنيت بند بخش‌آباد را تأمين مي‌کنند.
جاهد مي‌افزايد که بنا به مشکلات تخنيکي از سوي شرکت مجري چندين بار کار بند بخش‌آباد به تاخير افتاده است.
به گفته‌ي والي فراه، بند بخش‌آباد با هزينه‌ي 592 مليون دالر امريکايي از بودجه انکشافي حکومت ساخته مي‌شود.
بر بنياد معلومات مسوولان محلي فراه، بند بخش‌آباد ظرفيت ذخيره يک هزار و 360 ميليون متر مکعب آب از رودخانه‌ي فراه‌رود و توليد 27 ميگاوات برق را دارا مي‌باشد.
اداره‌ي ملي تنظيم آب هم، تاييد مي‌کند که امنيت بند بخش‌آباد را مردم محل تأمين مي‌کنند.
نظام‌الدين خپلواک، سخن‌گوي اداره‌ي ملي تنظيم آب براي پيش‌رفت روند ساخت بندهاي آبي کشور بر همکاري مردم تاکيد مي‌کند.
خپلواک مي‌گويد که در عوض نيروهاي امنيتي ساکنين ساحه بند بخش‌آباد فراه، مسووليت امنيت اين بند را در بدل اخذ پول به عهده گرفته‌اند.
او، تصريح مي‌کند که امتيازات نيروهاي امنيتي به مردم محل ساحه بند بخش‌آباد فراه پرداخته خواهد شد.
سخن‌گوي اداره‌ي ملي تنظيم آب‌هاي کشور، بيان مي‌کند که تاکنون تفاهم‌نامه‌يي در راستاي تأمين امنيت بند بخش‌آباد با باشنده‌گان محل عقد نشده و به همين دليل امتيازات و شمار افرادي که مسووليت امنيت اين بند به آنان سپرده مي‌شود مشخص نيست.
تأخير کار ساخت بند پوزليچ بنا به دست به دست‌شدن قراردادها و مسايل سياسي
کليد گروپ، طبق مصاحبه با مسوولان محلي غور دريافته است که کار بند برق پوزليچ غور در سال 1395 خورشيدي شروع شده است، اما دوسال پيش کار آن متوقف گرديده است.
محمدشاه مبشر، سرپرست اداره‌ي ملي تنظيم آب در ولايت غور به کليد، گفت که به منظور ساخت بند پوزليچ با سه شرکت قرارداد شده است.
او، افزود که آب شاخه‌ي اصلي درياي هريرود با ساخت بند پوزليچ مديريت خواهد شد، اکنون اين آب به کشور ايران سرازير مي‌شود.
سرپرست اداره‌ي ملي تنظيم آب در ولايت غور به اين باور است که اکنون کار بند پوزليچ به خاطر مسايل سياسي و دخالت‌هاي بيرون‌مرزي متوقف شده است.
محمد شاه مبشر، بيان کرد که کار ساخت بند پوزليچ با هزينه 14 اعشاريه 5 ميليون دالر امريکايي از بودجه حکومت ساخته مي‌شود.
او، تصريح نمود که ميليون‌ها متر مکعب آب از دريايي هريرود را ذخيره و ظرفيت توليد حدود 5 ميگاوات برق را دارا مي‌باشد.
گفته مي‌شود که بند پوزليچ ميان ولسوالي‌هاي دولتيار و لعل و سرجنگل غور موقعيت دارد.
عبدالظاهر فيض‌زاده، والي غور مي‌گويد که بنا به دلايل نامعلوم روند ساخت بند پوزليچ غور توقف شده است.
او، بيان مي‌کند که بيش از دوماه از شروع کارش به سمت والي غور مي‌گذرد و به همين دليل تاکنون معلومات دقيقي از دلايل توقف اين پروژه در دست ندارد.
با وجود اين، فيض‌زاده مي‌افزايد که در صورت شروع دوباره‌ي کار ساخت بند پوزليچ امنيت آن تأمين خواهد شد.
مهار سي‌ويک درصدي آب‌هاي کشور: طبق آماري که اداره‌ي ملي تنظيم آب‌هاي کشور با کليد شريک ساخته است، طي دو دهه‌ي اخير با ساخت بندهاي بزرگ آب، 31 درصد آب‌هاي سراسر کشور مهار شده و متباقي آن هنوز به بيرون از افغانستان سرازير مي‌شود.
نظام‌الدين خپلواک، سخن‌گوي اين اداره تهديدات امنيتي، مشکلات استملاک زمين و کمبود بودجه را از چالش‌هاي اصلي در راستاي ساخت بندهاي آب و مديريت آب‌هاي کشور عنوان مي‌کند.
با آن‌هم خپلواک، مي‌افزايد که اخيراً قراردادهاي ساخت 42 بند به شمول بند برق پوزليچ غور و بخش‌آباد فراه به منظور مديريت آب‌هاي کشور دوباره امضا شده است.
همچنان معينيت نيروهاي محافظت عامه در وزارت امور داخله، تهديدات بالاي بندهاي آب کشور را تائيد مي‌کنند.
حميدالله خدايي رييس، پروژه‌هاي دولتي در معينيت محافظت عامه به کليد، گفت که در دوسال اخير تهديدات امنيتي بالاي بندهاي آب کشور افزايش يافته است.
خدايي، اما مشخص‌نمودن دلايل افزايش تهديدات امنيتي، مي‌افزايد که مخالفين مسلح دولت با کارگذاري ماين و حملات تهاجمي بالاي پاسگاه‌هاي نيروهاي محافظت عامه در نزديک بندهاي آب تهديدات امنيتي را به وجود مي‌آورند.
او تاکيد کرد که اخيراً دو حمله تهاجمي از سوي مخالفين مسلح دولت بالاي بند پاشدان هرات صورت گرفته است، اما از ارائه جزييات تهديدات امنيتي بر ساير بندهاي آب کشور خودداري مي‌کند.
حميدالله خدايي، در ادامه تصريح مي‌کند که نيروهاي محافظت عامه تدابير خاص امنيتي را جهت تامين امنيت بندهاي آب کشور اتخاذ نموده‌اند.
بي‌باوري مجلس نمايندهگان و شوراهاي ولايتي غرب کشور نسبت به عملي‌شدن ميکانيزم مديريت آب: شماري از اعضاي شماري از اعضاي مجلس نمايندهگان و شوراي‌هاي ولايتي غرب کشور، مي‌گويند که بندهاي آب در ساحاتي موقعيت دارند که مخالفان مسلح دولت در آن مناطق نفوذ گسترده‌يي دارند.
غلام حبيب هاشمي، عضو شوراي ولايتي هرات به کليد گفت که با وجود تکميل‌شدن بند سلما، حکومت در چهار سال گذشته نتوانسته آب‌هاي درياي هريرود را مديريت کند.
هاشمي اضافه مي‌کند که برخي از حکومت‌داران با حمايت کشورهاي همسايه عمداً از مديريت آب‌هاي کشور خودداري مي‌کنند.
بلقيس روشن، عضو مجلس نمايندهگان معتقد است که به هدف عملي‌نشدن ميکانيزم مديريت آب‌هاي کشور جنگ در افغانستان همچنان جاري است.
روشن، مي‌گويد که دولت ايران در قبال مديريت آب‌هاي سکوت نمي‌کند و به همين اساس در تلاش گسترش نفوذ استخباراتي خويش در اين جغرافيا (افغانستان) است.
بلقيس روشن، بيان مي‌کند که در نخست حکومت بايد براي مهار و مديريت آب‌هاي افغانستان امنيت و صلح دايمي را تامين کند.
اين در حالي‌ست که در دوسال اخير، حکومت به منظور مديريت آب‌ها از ده‌ها قرارداد جديد براي اعمار بندهاي آبي سخن زده است، اما به باور اغلب بنا به نبود بودجه و امنيت دايمي، تحقق اين قراردادها غيرممکن است.
کليد گروپ
