اقتصادی
آسیب‌های کرونا بر زنان شاغل؛ پرورش کرم پله در جوزجان با کاهش ۹۰ درصدی روبه‌رو است
پرورش کرم «پله» به گونه‌ی سنتی از مدت‌ها به این‌سو در میان کشاورزان به عنوان یک منبع درآمدزا مروج بوده است. پرورش این کرم در شمال کشور، اما بیش‌تر از سوی زنان اداره می‌‌شود. قالین، چادر، چپن، دست‌مال و دیگر لباس‌های فرهنگی ابریشمی دست‌ساز‌‌هایی اند که از تار تنیده شده‌ی کرم پله از سوی زنان در شمال افغانستان بافته می‌شوند.
این دست‌سازها جزوی از صنایع دستی و فرهنگی زیر هویت افغانستان به بیرون از کشور نیز صادر می‌شوند. زنان در ولایت جوزجان در کنار بافت کالاهای ابریشمی، کرم آن را نیز برای چهل روز با صبر و حوصله در خانه‌های‌شان پرورش می‌دهند تا ابریشم به دست بیاورند. خزنده‌یی که ابریشم تولید می‌کند به نام کرم «پله» معروف است.
کرم ابریشم پس از چهل روز برگ‌خوری به گِرد خودش خانه‌ی دوره‌یی می‌سازد و پس از آن در غوزه‌ی خود فرو می‌رود و می‌خوابد تا ابریشم تولید کند. در مرحله‌ی بعدی زنان در کارگاه‌های ویژه تار ابریشم را می‌ریسند و به نخ ابریشم تبدیل می‌کنند. اما حالا این شغل پُرزحمت و در عین حال ظریف زیر سایه‌ی همه‌گیری موجود زننده‌ی دیگری به نام کرونا قرار گرفته است.
وزارت زراعت، آبیاری و مالداری کشور دوازده سال پیش روش‌های پرورش تازه و پیشرفته‌ی کرم پله را جهت اشتغال‌زایی در میان زنان جوزجان مروج ساخت. مسوولان اداره‌ی زراعت، آبیاری و مالداری در جوزجان می‌گویند که دو سال پیش از آغاز همه‌گیری «کووید ۱۹» حدود یک هزار زن در مرکز و ولسوالی‌های ده گانه‌ی ولایت جوزجان مصروف پرورش کرم پله بودند، اما اکنون این آمار از یک هزار به صد تن کاهش یافته است. شغل ظریف و زنانه‌یی که آسیب جدی از وضعیت کرونایی دیده است.
عبدالحق حقانی، مدیر بخش پله‌وری ریاست زراعت، آبیاری و مالداری در جوزجان به “خبرگزاری نشانه” گفته که در سال‌های گذشته تخم کرم پله در پرورشگاه این وزارت تهیه می‌شد و سپس در اختیار پرورش دهنده‌گان قرار می‌گرفت. به گفته‌ی او، از این میان در حدود بیش از هزار زن در ولایت جوزجان از سوی وزارت زراعت تخم کرم پله دریافت می‌کردند.
آقای حقانی خاطرنشان کرده که در دو سال پسین به دلیل همه‌گیری کرونا، وزارت جعبه‌های تخم کرم پله را از کشور چین وارد می‌کند و با بهای پایین‌تری در اختیار کشاورزان زن قرار می‌دهد.
آقای حقانی تصریح کرده که شیوع ویروس کرونا سبب کاهش ۹۰ درصدی پرورش دهنده‌گان کرم پله در ولایت جوزجان شده است.
مدیر بخش پله‌وری ریاست زراعت جوزجان افزوده که در حال حاضر تنها ۱۰۰ جعبه‌ی تخم پله به وزن ۱۷ گرام برای صد زن کشاورز از سوی اداره آنان توزیع شده است. بهای هر جعبه‌ی تخم پله چهارده دالر امریکایی می‌باشد.
آقای حقانی توضیح داده که در صورتی که یک جعبه کرم پله درست پرورش داده شود، بین ۲۵ تا ۳۰ کیلوگرام غوزه حاصل می‌دهد. به گفته‌ی او، هر کیلوگرام غوزه کرم پله بین ۸۰۰ تا ۱۰۰۰ افغانی به فروش می‌رود. آقای حقانی امیدوار است که پس از پایان ویروس کرونا، شغل پرورش کرم پله دوباره به شکل گذشته رونق بگیرد.
در همین‌حال، سایره، مسوول اتحادیه‌ی زنان پله‌ور گفته که زنان زیادی شغل پرورش کرم پله را کنار گذاشته‌اند. به گفته‌ی او، دیگر وزارت زراعت، آبیاری و مالداری به زنان تخم پله توزیع نمی‌کند و زنان توان خرید تخم را از بازار آزاد ندارند. سایره از دوازده سال به این‌سو مصروف پرورش کرم پله است. او در گذشته دوره‌های کوتاه‌مدت نگهداری کرم پله را آموزش‌دیده است.
سایره در حال حاضر در فارم خانه‌گی‌اش مصروف پرورش کرم پله است. او خاطرنشان می‌سازد که از یک جعبه ۱۷ گرام کرم پله تا ۲۰ کیلوگرام غوزه نیز حاصل گرفته است. به سخن او، در گذشته‌ها با پولی که از بابت فروش غوزه‌‌ها به دست می‌آمد گوسفند، گاو و ماشین لباس‌شویی خریده است.
این خانم شاغل در جوزجان می‌افزاید که پله‌وری شغل پُرزحمتی است و این کار را برای همکاری در مصارف خانواده انتخاب کرده است. معاون اتحادیه‌ی زنان پله‌ور اشاره می‌کند که گاهی زنان نسبت نبود بازار یک کیلوگرام غوزه را به بهای ۷۰۰ افغانی در بازار محلی نیز به فروش می‌رسانند. سایره امیدوار است که دولت در سال پیش‌رو برنامه‌ی کار در برابر غذا را برای زنان در روستاها روی دست بگیرد.
کرم پله در سال یک یا دو مرتبه در ماه‌های حمل و ثور حاصل می‌دهد. پس از آن غوزه‌های آن در کارگاه‌های مدرن و سنتی به نخ‌های ابریشمی تبدیل می‌شوند. اگر فضا و زمینه‌ی آن فراهم شود، پرورش دهنده‌گان تا سال شش بار نیز می‌توانند حاصل بگیرند.
خاله قربان، زن دیگری است که فارم کوچک پرورش کرم پله را به پیش میبرد. در سال گذشته همه‌ی کرم‌های پرورش‌یافته او نزدیک حاصل‌دهی از بین رفته‌اند. خاله قربان گفته‌ی که اندک بی‌توجهی زحمت چهل‌روزه را برباد می‌دهد، اما او امیدوار است که در سال روان از پرورش کرم پله حاصل خوبی به دست بیاورد. او علاوه می‌کند که غوزه‌های آن را به چپن‌بافان می‌فروشد.
پرورش کرم پله در حالی در جوزجان تا ۹۰ درصد کاهش یافته است که وزارت زراعت، آبیاری و مالداری در ماه حمل سال روان خورشیدی با نشر خبرنامه‌ی اعلام کرده که ولایت جوزجان در سال ۱۳۹۹ در رده‌ی نخست تولید کننده‌گان ابریشم قرارگرفته است.
بر اساس معلومات وزارت زراعت، آبیاری و مالداری پارسال در ولایت جوزجان ۷۵۰ کیلوگرام ابریشم تولید شده است. بر بنیاد این خبرنامه، پس از جوزجان ولایات ننگرهار، هرات و بلخ بیش‌ترین میزان تولید ابریشم را دارند.
