علمی
عوامل و پديده‌هايي که سبب آلوده‌گي هوا مي‌شود!
آلوده‌گي‌هاي محيط زيستي، بر مي‌گردد به آغاز صنعتي شدن وانقلاب صنعتي دراروپا حرص اروپايي‌ها نسبت استفاده از منابع طبيعي وگسترش تکنالوژي سبب گرديد تا اين مسأله منحيث يک بحران عظيم انساني، دراين گيتي بروز نمايد وبشريت را به چالش‌هاي بزرگ، مواجه سازد. هرچند افغانستان درتخريب زيست محيطي مانند کشورهاي پيشرفت‌هاي صنعتي، چندان نقشي ندارد با آن هم با اين چالش‌هاي محيطي زيستي، دست و گريبان است. جنگ‌هاي ويرانگر وتحميلي عدم قانونييت، موجوديت انارشيزم ونظام‌هاي دکتاتوري و… اثرات شومي برپيکر محيط زيست افغانستان وارد نمود است که جبران آن، تاسال‌هاي دور بعيد ازامکان، به نظرمي‌رسد. فقر، بيکاري وتنگ دستي افزايش نفوس درشهرهاي بزرگ، سوخت‌هاي فوسيلي در داشها، گرمابه‌ها (حمام‌ها) نبود انرژي برق و استفاده از جنراتورها، تيل‌هاي بي کيفيت وسايط کهنه، بلند منزل‌هاي خود سر، قطع بي رحمانه درختان وازبين بردن ساحات سبز وفرش گياهي عواملي اند که درتخرب محيط زيست وايجاد آلوده‌گي‌ها، نقش برازننده‌ي دارند، اما آمارهاي وزارت صحت و بهداشت حاکي از آن است که آلوده‌گي‌ها، سالانه جان صدها تن ازهم شهروندان اين کشور را مي‌گيرد ويا آنها را به بيماري‌هاي گونه گون، مبتلا مي‌سازد. از اين‌که چگونه مي‌توانيم ازشيوع چنين بحران جلوگيري نماييم و محيط زيست را از تخريب وآلوده‌گي‌ها نجات داده ازشيوع امراض کشنده ومزمن مردم خويش را در امان نگهداريم، شيوه‌ها و راه‌هاي مناسبي وجود دارد که، درصورت تطبيق آن مي‌توانيم درآن کاهش به عمل آوريم. کشور ما اسلامي است نقش علما، روحانيون درکاهش اثرات سوء، محيط زيستي نقش برازنده‌ي بوده، علما دانش‌مندان، روشن‌فکران مي‌توانند دراين راستا نقش بارزي را، ايفا نمايند. آنها ازطريق مسجدها وتکايا مي‌توانند حفاظت محيط زيست را در پرتو هدايات زرين قرآني، بيان نموده و آن را منحيث وظيفه‌اي ديني و ايماني براي مردم گوش‌زد نمايند که اين روش درکشورهاي اسلامي نقش مهمي را ايفا نموده است. تبليغ و ترويج فرهنگ زيست محيطي و شهرنشيني، کاريک سازمان، اداره، ارگان و يک فرد نيست؛ تا زماني‌که همه بسيج و متحدانه درکاهش اثرات شوم، آلوده‌گي‌ها نقش مهم و ارزنده‌اي را بازي ننمايند کاريست، بسياردشوار و ناتمام. بنابرآن نشرات رسانه‌هاي صوتي، تصويري، چاپي مسووليت دارند، مسايل زيست محيطي را براي جامعه آگاهي دهي نمايند که اين يک وظيفه ديني، ملي وانساني است. تطبيق برنامه‌هاي محيط زيستي و همچنان تطبيق قانون و مقررات محيط زيستي همکاري جامعه و همه جانبه ارگان‌هاي مربوطه، يکي از راه‌هاي، جلوگيري از کاهش آلوده‌گي‌ها مي‌باشد. دولت وظيفه دارد تا به عاملان مخرب محيط زيست برخورد قانوني نموده و مجرمين آن را به جزاي اعمال شان برساند. پايين آوردن سطح محصول ماشين و وسايط جديد، جلوگيري از انتقال تيل‌هاي بي کيفيت و ماشين‌هاي کهنه (موتر) و دود زا وهمچنان، انتقال داشهاي خشت پزي و تعويض نمودن مواد سوخت آن يکي ديگر ازراه‌هاي بيرون رفت از چالش‌هاي محيط زيستي است. جلوگيري ازمواد سوخت فوسيلي و تايرهاي کهنه فرسوده در داشها، گرمابه‌ها (حمام‌ها) بلند منزل‌هاي رهايشي، مي‌توانند نقش بارزي در جلوگيري و کاهش آلوده‌گي‌هاي زيست محيطي ايفا نمايند. درختان واشجار در توليد آکسيجن و جذب کاربن سهم بسزايي دارند و در طول سه دهه بحران درکشور، جنگلات طبيعي به صورت بي رحمانه‌اي، قطع گرديده و ساحات سبز و فرش نباتي کاملن، ازبين رفته و صحرا گرايي روبه افزايش است. جلوگيري از قطع درختان و قاچاق چوپ به کشورهاي خارجي و جلوگيري ازاعمار خانهها و منازل خود سر، فرهنگ درخت کاري و نهال شاني، حفظ و مراقبت دوام‌دار آنها مي‌تواند از آلوده‌گي‌هاي محيط زيستي بکاهد وعلاوه برآن از انتقال نهال‌هايي‌که، با محيط کشورما، سازگاري ندارند جلوگيري، صورت گيرد. طوري‌که ديده مي‌شود از چندين سال به اين طرف نهال از کشورهاي همسايه آورده شده، توافق با محيط ندارند. از سوي ديگر حفظ و مراقبت درست نهال صورت نمي‌گيرد درخت‌ها، خشک گرديده و به ثمر نميرسند. کوشش صورت گيرد پرورش نهال‌ها، را در داخل کشور از دياد بخشند و از انواع نهال‌هاي که توافق با محيط دارند صورت گيرد. شموليت مسايل محيط زيستي درهمه عرصه‌هاي توسعه‌اي، انکشافي و پيشرفت‌هاي اقتصادي يکي از مسايل ديگريست که مي‌شود روي آن تأکيد ورزيد جدي گرفتن و در اولويت قراردان، مسايل زيست محيطي، درهمه امور از طرف مجرمان قانون ازآلوده‌گي‌هاي محيط زيستي جلوگيري نموده و مردم مي‌توانند آهسته آهسته از قانون شکني‌ها به دور رفته و فرهنگ محيط زيستي را جامة عمل بپوشانند. ماشين آلات وسايل مجهز شهرداري با وسايل بهتر و پيشرفته، جهت انتقال زباله‌ها و دفن آنها، درنقاط دور دست که سبب آلوده‌گي آب‌هاي، زير زميني نگردد. ترويج، استفاده از انرژي پاک، جلوگيري از سوخت جنراتورها، زغال سنگ بدون پالايش، ايجاد يک سيستم کاناليزاسيون منظم، جلوگيري از دفن بي‌جاي زباله‌ها، تخلية چاه‌هاي بدرفت، در محلات مناسب و از پيش تعيين شده ترويج سيستم چاه‌هاي سپتيک ازجمله مسايلي، اند که درکاهش آلوده‌گي‌هاي محيط زيستي نقش بارزي ايفا خواهند کرد.
